តើវិធីណាខ្លះ ដើម្បីជួយសង្គ្រោះបឋមដល់មនុស្សឆក់ខ្សែភ្លើង?
2020.02.20
គ្រូពេទ្យជំនាញសង្គ្រោះបន្ទាន់ ឱ្យដឹងថា នៅពេលមនុស្សណាម្នាក់ឆក់ខ្សែភ្លើង គឺចរន្តអគ្គិសនី នឹងឆ្លងចូលក្នុងរាងកាយមួយរំពេច វាបង្កឱ្យស្ពឹក ឈឺកន្ត្រាក់សាច់ដុំ បង្ករបួសស្នាមជាំខ្មៅ នៅកន្លែងឆក់ ឬដំបៅស្បែក និងគាំងបេះដូងមួយរំពេច ហើយមានករណីធ្ងន់ធ្ងរខ្លះ បណ្ដាលឱ្យស្លាប់ភ្លាមៗ។
តើមានវិធីណាខ្លះ ដើម្បីសង្គ្រោះបឋម ដល់ជនរងគ្រោះឆក់ខ្សែភ្លើង?
ការយល់ដឹងពីវិធីសង្គ្រោះបន្ទាន់ មានសារៈសំខាន់ណាស់ ដើម្បីជួយសង្គ្រោះជីវិតរបស់ជនរងគ្រោះដែលត្រូវខ្សែភ្លើងឆក់។ គេហទំព័រផ្នែកសង្គ្រោះបន្ទាន់ ឱ្យដឹងថា ជាដំបូងលោកអ្នកត្រូវទូរស័ព្ទទៅលេខសង្គ្រោះបន្ទាន់ ដែលនៅសហរដ្ឋអាមេរិក លេខ ៩១១ (911) ចំណែកនៅប្រទេសកម្ពុជាវិញ គឺលេខ ១១៩ (119)។ មុនរថយន្តសង្គ្រោះបន្ទាន់មកដល់ ជាដំបូងបង្អស់ អ្នកជួយសង្គ្រោះ ត្រូវពិនិត្យមើលជុំវិញខ្លួន ថាតើមានគ្រោះថ្នាក់ឬអត់ ពីព្រោះចរន្តអគ្គិសនី អាចឆ្លងបន្តយ៉ាងឆាប់រហ័ស តាមរយៈទឹកឬដែក ដូចនេះកុំប៉ះពាល់ដល់ជនរងគ្រោះឱ្យសោះ និងកាត់ផ្តាច់ប្រភពផ្ដល់ចរន្តអគ្គិសនី។ រួចហើយ គឺគេអាចប្រើឈើវែង ឬឈើប្លាស្ទីក រុញច្រានជនរងគ្រោះចេញពីកន្លែងប្រភពឆក់ រួចយកជនរងគ្រោះដាក់នៅកន្លែងស្ងួតនៅលើក្រដាស ឬលើក្ដារជាដើម។
វេជ្ជបណ្ឌិតជំនាញព្យាបាលជំងឺទូទៅផ្នែកសង្គ្រោះបន្ទាន់ នៅមណ្ឌលសុខភាពតំបន់លេខវ៉ូដ (Lakewood Regional Medical Center) លោក វេជ្ជបណ្ឌិត តែ សៀងឡុង មានប្រសាសន៍ប្រាប់អាស៊ីសេរីតាមទូរស័ព្ទពីរដ្ឋកាលីហ្វរនីញ៉ា (California) អំពីវិធីមួយចំនួនដែលអាចជួយខ្លួនឯង និងជួយសង្គ្រោះដល់ជនរងគ្រោះឆក់ខ្សែភ្លើង៖ «ឃើញអ្នកឆក់គឺអត់ប៉ះបានទេ យើងត្រូវយកឈើ យកក្រម៉ា ឬកន្សែង យើងទាញគេចេញទៅ កាលណាប៉ះ យើងឆក់ដែរ ហើយធ្វើទុក្ខខ្លួនយើងដូចគេដែរ គឺប៉ះអត់បាន។ ហើយនៅកន្លែងមានទឹក យើងប៉ះខ្សែភ្លើង យើងនៅឈរកន្លែងទឹក គឺយើងឆក់ដែរ។ ប្រសិនបើយើងបរឡាន ហើយខ្សែភ្លើងធ្លាក់នៅជិតហ្នឹង នៅក្នុងឡានកុំចេញគឺខ្លាចឆក់ដែរ»។
វេជ្ជបណ្ឌិតជំនាញសង្គ្រោះបន្ទាន់រូបនេះ មានប្រសាសន៍បន្តថា ប្រសិនបើអ្នករងគ្រោះ មានរោគសញ្ញាក្អួត ឬស្លេកស្លាំងមុខមាត់ ក្រោយឆក់ខ្សែភ្លើងរួចភ្លាម ត្រូវដាក់ជើងជនរងគ្រោះឱ្យខ្ពស់បន្តិច។ បន្ថែមពីនេះ បើសិនជាមានហូរឈាម គឺត្រូវយកក្រណាត់ស្ងួតស្អាត ចងទប់នៅមុខកន្លែងហូរឈាម។ ក្នុងលក្ខខណ្ឌ ដែលជនរងគ្រោះដួលសន្លប់ ត្រូវធ្វើចលនាសង្កត់លើបេះដូង ឬហៅកាត់ថា CPR ដើម្បីឱ្យបេះដូងដំណើរការឡើងវិញ មុនរថយន្តសង្គ្រោះបន្ទាន់មកដល់។
តើមូលហេតុអ្វីបណ្ដាលឱ្យខ្សែភ្លើងឆក់? គេហទំព័រស្រាវជ្រាវស្ដីពីការសង្គ្រោះបន្ទាន់ ឱ្យដឹងថា រូបរាងកាយរបស់មនុស្ស ដែកនិងទឹក គឺជាប្រភពចម្លងចរន្តអគ្គិសនី។ អាស្រ័យហេតុនេះ លោកអ្នកត្រូវប្រុងប្រយ័ត្នខ្ពស់ជាទីបំផុត កុំឱ្យប៉ះពាល់កន្លែងដែលជាប្រភពចម្លង ឬចែកចាយចរន្តអគ្គិសនី។ ខ្សែភ្លើងឆក់អាចកើតឡើងយ៉ាងឆាប់រហ័សជាទីបំផុត មិនបានមួយពព្រិចភ្នែកផង ហើយក៏ គ្មាននរណាអាចទាយទុកដឹងជាមុន អំពីផលវិបាកធ្ងន់ធ្ងរ បណ្តាលមកពីគ្រោះថ្នាក់ខ្សែភ្លើងឆក់នេះដែរ។ នៅពេលមនុស្សម្នាក់ឆក់ខ្សែភ្លើង គឺចរន្តអគ្គិសនីនឹងឆ្លងចូលក្នុងរាងកាយ ហើយវាបង្កឱ្យ រលាកខ្លោចឬដំបៅស្បែកនៅកន្លែងឆក់។ ប្រសិនបើករណីឆក់ចរន្តអគ្គិសនីខ្លាំងវិញ វាអាចប៉ះពាល់ដល់ខួរក្បាលនិងបេះដូង ដែលជាហេតុនាំឱ្យគាំងបេះដូង បណ្ដាលឱ្យស្លាប់ភ្លាមៗ។
ប្រភពដែលបណ្ដាលឱ្យឆក់ខ្សែភ្លើងនេះ រួមមាន កន្លែងផ្ដល់និងចែកចាយចរន្តអគ្គិសនី រន្ទះបាញ់ ម៉ាស៊ីនប្រើអេឡិចត្រូនិក គ្រឿងឧបករណ៍អគ្គិសនី កន្លែងដោតខ្សែភ្លើង និងប្រដាប់ប្រដាប្រើប្រាស់ក្នុងផ្ទះជាដើម។ ការឆក់ខ្សែភ្លើងដោយការប្រើប្រាស់ប្រដាប់ប្រដាក្នុងផ្ទះ មិនបណ្ដាលឱ្យគ្រោះថ្នាក់ធ្ងន់ធ្ងរដល់ជីវិតទេ។
តើអ្នកឆក់ខ្សែភ្លើង មានរោគសញ្ញាអ្វីខ្លះ? ចំពោះរោគសញ្ញាវិញ គឺអាស្រ័យទៅតាមកម្រិតនៃគ្រោះថ្នាក់ឆក់ខ្សែភ្លើង ក្នុងនោះ រួមមាន សន្លប់បាត់ស្មារតី រមួលសាច់ដុំ ស្ពឹក មានបញ្ហាពិបាកដកដង្ហើម ស្រវាំងភ្នែក ឬហឹងត្រចៀកស្ដាប់មិនលឺ ឈឺក្បាល ប្រកាច់ រលាកជាំខ្មៅ ឬដំបៅស្បែក។ ទោះបី មានករណីខ្លះ ការឆក់ខ្សែភ្លើងមិនបង្កគ្រោះថ្នាក់ ឬរបួសធ្ងន់ធ្ងរក៏ដោយ ចាំបាច់ជនរងគ្រោះត្រូវ ទៅជួបជាមួយវេជ្ជបណ្ឌិតជំនាញ ដោយសារ មានករណីខ្លះ មុខរបួសរលាកឬស្លាក ស្នាមសរីរាង្គខាងក្នុង មិនទាន់បង្ហាញរោគសញ្ញាភ្លាមនៅឡើយទេ។ បន្ថែមពីនេះ ប្រសិនបើអ្នកឆក់ខ្សែភ្លើងហើយ មានការចុកចាប់ខ្លាំង និងហើមនៅកន្លែងសាច់ដុំដៃជើង ត្រូវទៅជួបគ្រូពេទ្យជាបន្ទាន់ ពិព្រោះបញ្ហានេះ នាំឱ្យប៉ះពាល់ដល់សរសៃឈាម។
តើមានវិធីណាខ្លះដើម្បីព្យាបាលអ្នកឆក់ខ្សែភ្លើង? គេហទំព័រផ្នែកសង្គ្រោះបន្ទាន់ បង្ហាញថា ចំពោះវិធីព្យាបាលវិញ គ្រូពេទ្យផ្ដល់ថ្នាំលេប និងលាប សម្រាប់ជួយបន្ថយការឈឺចាប់រលាកលើស្បែក ដោយប្រើថ្នាំលាប អង់ទីប៊ីយូទិក (Antibiotic) និងប្រើក្រណាត់ស្បៃរុំ មុខរបួស។ បន្ថែមពីនេះគឺប្រើថ្នាំបំបាត់ការឈឺចាប់ ព្យួរសេរ៉ូម និងចាក់ថ្នាំតេតតានូស (Tetanus)។ ហើយក្នុងករណីខ្សែភ្លើងឆក់ធ្ងន់ធ្ងរ គ្រូពេទ្យអាចឱ្យគេងសម្រាកនៅមន្ទីរពេទ្យ ២ឬ៣ថ្ងៃ ដើម្បីតាមដាន ក្រែងលោមានបញ្ហាបេះដូង និងមានបញ្ហាធ្ងន់ធ្ងរនៅសរីរាង្គខាងក្នុង។ មានករណីខ្លះ ជនរងគ្រោះដោយសារខ្សែភ្លើងឆក់ អាចមានផលវិបាកយូរអង្វែងដល់សុខភាព ដូចជា ស្ពឹកដៃជើង សាច់ដុំខ្សោយ និងឈឺចុកចាប់ក្នុងសាច់ដុំរហូត។
តើគេអាចធ្វើដូចម្តេចខ្លះ ដើម្បីបង្ការបញ្ហាខ្សែភ្លើងឆក់? វេជ្ជបណ្ឌិតជំនាញផ្នែកសង្គ្រោះបន្ទាន់ លោក តែ សៀងឡុង មានប្រសាសន៍បន្ថែមថា ឪពុកម្ដាយ ឬក្រុមគ្រួសារនៅក្នុងផ្ទះ ដែលមានកុមារតូចៗ ត្រូវប្រុងប្រយ័ត្នជាទីបំផុត ដើម្បីបង្ការឬការពារការឆក់ខ្សែភ្លើង ដូចជា ទិញជ័រម្យ៉ាងដែលប្រើសម្រាប់បិទប្រអប់ដោតខ្សែភ្លើងនៅជញ្ជាំង ឬព្រីភ្លើង និងកន្លែងដែលជាប្រភពផ្ដល់ចរន្តអគ្គិសនី ឬភ្លើង៖ «ក្នុងផ្ទះកូនក្មេងធម្មតា វារពិសណាស់ ហើយកន្លែងដោតខ្សែភ្លើង ត្រូវយកជ័រទៅបិទទប់ វាកុំឱ្យមានប្រហោង ខ្សែភ្លើងដាក់ឡើងលើឱ្យផុតពីដៃក្មេង កុំឱ្យវាលេង។ កុំដោតខ្សែភ្លើងច្រើនពេក ដូចជានៅក្នុងបន្ទប់គេង អាចឆេះដែរ ហើយកន្លែងណាមានទឹក ឬចង្ក្រានបាយ យើងត្រូវប្រុងប្រយ័ត្នដែរ»។
ក្រុមគ្រូពេទ្យជំនួយសង្គ្រោះបន្ទាន់ ក៏បានបញ្ជាក់ផងដែរថា ក្នុងលក្ខខណ្ឌដែលអ្នករងគ្រោះឆក់ខ្សែភ្លើង មានរបួសក្បាល ឆ្អឹងក ឆ្អឹងខ្នង ដោយសារធ្លាក់ពីលើដើមឈើឬពីដំបូលផ្ទះ សំខាន់បំផុត គួរទុកជនរងគ្រោះ ឱ្យនៅកន្លែងដដែលកុំឱ្យលើកចេញ ឬប្ដូរកន្លែងទីតាំងឱ្យសោះ។ បន្ថែមពីនេះ នៅពេលរង់ចាំរថយន្តពេទ្យសង្គ្រោះបន្ទាន់មកដល់ អ្នកជួយសង្គ្រោះ កុំប៉ះកន្លែងស្បែករលាក ឬរបួស។ គេអាចកត់សំគាល់ថា ជនរងគ្រោះរងរបួសរលាកខ្លាំង ផ្នែកសរីរាង្គខាងក្នុង ដោយសារមានស្នាមជាំខ្លាំង និងមានដុំអុចខ្មៅៗនៅលើស្បែក៕