សមិទ្ធផល និងកេរដំណែលរបស់ឯកអគ្គរដ្ឋទូតផុតអាណត្តិរបស់សហភាពអឺរ៉ុបប្រចាំកម្ពុជា (ភាគ១)
2019.08.21
លោក ច្សច អេដហ្គា (George Edgar) គឺជាជនជាតិអង់គ្លេស ធ្លាប់បានបំពេញការងារជាឯកអគ្គរដ្ឋទូតអង់គ្លេសប្រចាំកម្ពុជាពីចន្លោះឆ្នាំ១៩៩៧ ដល់ឆ្នាំ២០០០។ ក្រោយមកទៀត លោកត្រូវបានតែងតាំងជាឯកអគ្គរដ្ឋទូតរបស់សហភាពអឺរ៉ុបប្រចាំកម្ពុជាកាលពីចុងឆ្នាំ២០១៥។ អាណត្តិរបស់លោក នឹងត្រូវបិទបញ្ចប់ ហើយលោកនឹងចាកចេញពីមុខដំណែងរបស់លោកជាឯកអគ្គរដ្ឋទូតពីកម្ពុជា នៅថ្ងៃទី២៨ សីហា ដ៏ខ្លីខាងមុខនេះ។
នេះជាបទសម្ភាសន៍ភាគទី១ របស់លោក មាន ឫទ្ធិ នៃវិទ្យុអាស៊ីសេរី ជាមួយលោក ច្សច អេដហ្គា តាមប្រព័ន្ធវីដេអូស្កេប (Skype) កាលពីថ្ងៃទី២០ សីហា ដើម្បីសាកសួរលោកជុំវិញសមិទ្ធផល កេរដំណែល និងបញ្ហាប្រឈមនានារបស់លោក ក្នុងពេលបំពេញបេសកកម្មការទូតជាឯកអគ្គរដ្ឋទូតរបស់សហភាពអឺរ៉ុបនៅកម្ពុជា ព្រមទាំងបញ្ហានានាដែលប៉ះពាល់ដល់ទំនាក់ទំនងរវាងសហភាពអឺរ៉ុប និងកម្ពុជា ក្រោយសហភាពអឺរ៉ុបដាក់ចេញនូវនីតិវិធីដកហូតប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធ EBA ពីកម្ពុជា។
មាន ឫទ្ធិ៖ បាទ! សូមអរគុណលោកឯកអគ្គរដ្ឋទូត ច្សច អេដហ្គា ចំពោះឱកាសផ្ដល់បទសម្ភាសន៍នេះ។ សំណួរដំបូងរបស់ខ្ញុំ ខ្ញុំចង់ដឹងថា ខណៈអាណត្តិរបស់លោកជាឯកអគ្គរដ្ឋទូតបានចូលមកដល់ទីបញ្ចប់ទៅហើយ តើលោកវាយតម្លៃយ៉ាងដូចម្តេចដែរ ចំពោះសមិទ្ធផល និងកេរដំណែលចម្បងៗ របស់លោកសម្រាប់កម្ពុជាជារួម និងទំនាក់ទំនងរវាងសហភាពអឺរ៉ុប និងកម្ពុជាជាពិសេសនោះបាទ?
ច្សច អេដហ្គា៖ ខ្ញុំគិតថា អ្វីដែលធ្វើឱ្យខ្ញុំមានមោទនភាពក្នុងអំឡុងពេលដែលខ្ញុំបំពេញមុខងារនៅទីនេះ គឺកម្មវិធីអភិវឌ្ឍន៍របស់សហភាពអឺរ៉ុប ដែលខ្ញុំបានដឹកនាំក្នុងនាមជាឯកអគ្គរដ្ឋទូត។ យើងបានផ្តល់កិច្ចគាំទ្រដល់ការអភិវឌ្ឍន៍នៅកម្ពុជា ក្នុងនោះមានវិស័យផ្សេងៗ គ្នាជាច្រើន រួមមានជាពិសេសដូចជាវិស័យអប់រំ កំណែទម្រង់ហិរញ្ញវត្ថុសាធារណៈ កំណែទម្រង់ និងធ្វើទំនើបកម្មវិស័យកសិកម្ម និងធនធានធម្មជាតិជាដើម។ ខ្ញុំគិតថា កម្មវិធីអស់ទាំងនេះ បង្កើតបានជាលទ្ធផលពិតប្រាកដ ហើយគឺជាអ្វីដែលខ្ញុំពិតជាមានមោទនភាព ដែលយើងបានជួយរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាឱ្យធ្វើចំណាត់ការលើវិស័យទាំងនេះ។
មាន ឫទ្ធិ៖ តើលោកគិតថាអ្វីទៅជាបញ្ហាប្រឈមចម្បងៗដែលលោកបានជួបប្រទះក្នុងអំឡុងពេលបំពេញអាណត្តិរបស់លោកនៅកម្ពុជា ជាពិសេសហ្នឹងគឺពាក់ព័ន្ធនឹងបញ្ហានយោបាយនៅកម្ពុជានោះបាទ?
ច្សច អេដហ្គា៖ បញ្ហាប្រឈមចម្បងបំផុតចំពោះខ្ញុំនោះ គឺពាក់ព័ន្ធនឹងការធ្វើការពាក់ព័ន្ធនឹងបញ្ហានយោបាយនៅទីនេះ និងរបៀបដែលការណ៍នេះ ប៉ះពាល់ដល់ទំនាក់ទំនងរវាងសហភាពអឺរ៉ុប និងកម្ពុជា។ ជាពិសេសនោះ គឺតាមរយៈលក្ខខណ្ឌនៃការផ្តល់ប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធពាណិជ្ជកម្ម «គ្រប់មុខទំនិញទាំងអស់លើកលែងតែអាវុធ» ឬ EBA នេះឯង។
មាន ឫទ្ធិ៖ បាទ! ចុះចំពោះមុខតំណែងនាពេលបន្ទាប់របស់លោក តើលោកនឹងនៅតែគិតគូរពីបញ្ហារបស់កម្ពុជា ហើយបន្តចូលរួមចំណែកណាមួយជួយដល់ប្រជាពលរដ្ឋកម្ពុជា ព្រមទាំងជួយកែលម្អទំនាក់ទំនង និងការងារអភិវឌ្ឍន៍នៅកម្ពុជាដែរឬទេនាពេលអនាគតនោះ បាទ?
ច្សច អេដហ្គា៖ បាទ! ដោយសារតែខ្ញុំជាជនជាតិអង់គ្លេស ហើយតាមពិតទៅសហភាពអឺរ៉ុបបានអញ្ជើញខ្ញុំពីក្រសួងការបរទេសអង់គ្លេស ឱ្យមកធ្វើជាឯកអគ្គរដ្ឋទូតរបស់សហភាពអឺរ៉ុបនៅទីនេះ ខ្ញុំនឹងវិលត្រលប់ទៅទីក្រុងឡុងដ៍វិញ។ ខ្ញុំនៅមិនទាន់ដឹងឱ្យប្រាកដនៅឡើយទេ ថាខ្ញុំនឹងធ្វើអ្វីបន្តទៀតនោះ។ ក៏ប៉ុន្តែ ប្រាកដណាស់គឺថា ខ្ញុំនឹងបន្តចាប់អារម្មណ៍តាមដានមើលថា តើកម្ពុជានឹងមានការវិវឌ្ឍទៅមុខទៀតយ៉ាងណានោះ។
មាន ឫទ្ធិ៖ ខ្ញុំក៏ចង់ដឹងដែរអំពីលទ្ធផលដែលលោកបានជួបជម្រាបលា លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន កាលពីថ្ងៃចន្ទទី១៩ សីហា។ តើអ្វីខ្លះទៅជាខ្លឹមសារសំខាន់ៗដែលលោកបានលើកយកមកពិភាក្សាគ្នាជាមួយនឹងលោក ហ៊ុន សែន នោះ? តើលោកមានបានជជែកពីរឿង EBA ដែរឬទេ?
ច្សច អេដហ្គា៖ យើងបាននិយាយពីគ្រប់ទិដ្ឋភាពទាំងអស់ទាក់ទងនឹងទំនាក់ទំនងរវាងសហភាពអឺរ៉ុប និងកម្ពុជា។ ដោយសារតែយើងជជែកគ្នាជាលក្ខណៈសម្ងាត់ ខ្ញុំសូមមិននិយាយលម្អិតអំពីបញ្ហាទាំងអស់នេះទេ។ ម្យ៉ាងវិញទៀតហ្នឹង គឺប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយនៅកម្ពុជាហ្នឹង បានផ្សព្វផ្សាយជាសាធារណៈរួចហើយ អំពីបញ្ហាមួយចំនួនដែលយើងបានពិភាក្សាគ្នា ពាក់ព័ន្ធនឹង ជំនួយអភិវឌ្ឍន៍របស់សហភាពអឺរ៉ុប។ ខ្ញុំអាចនិយាយបានថា យើងពិតជាបានពិភាក្សាគ្នាលើបញ្ហាជាច្រើនពាក់ព័ន្ធនឹងទំនាក់ទំនងរបស់យើង។
មាន ឫទ្ធិ៖ ចុះពាក់ព័ន្ធនឹងនីតិវិធីដកហូតប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធ EBA ពីកម្ពុជាវិញ ខ្ញុំចង់ដឹងឱ្យច្បាស់ថា ពេលណាឱ្យពិតប្រាកដជាក់លាក់មែនទែនទៅ ដែលសហភាពអឺរ៉ុបនឹងធ្វើសេចក្តីសម្រេចជាស្ថាពររបស់ខ្លួនថា តើត្រូវដក ឬមិនដកប្រព័ន្ធ EBA នេះ?
ច្សច អេដហ្គា៖ ជំហរនោះ គឺថា កាលពីសប្ដាហ៍មុនយើងទើបតែនឹងបិទបញ្ចប់រយៈពេល៦ខែដំបូង ដែលជាដំណាក់កាលនៃការតាមដាន និងពិគ្រោះយោបល់រវាងសហភាពអឺរ៉ុប និងអាជ្ញាធរកម្ពុជា។ ឥឡូវនេះ គណៈកម្មការអឺរ៉ុបមានពេលបីខែ ដើម្បីធ្វើការសន្និដ្ឋាន ចំពោះរយៈពេលដែលខ្លួនបានធ្វើការតាមដានពីខាងដើមនេះ។ ហើយលទ្ធផលនៃការធ្វើសេចក្ដីសន្និដ្ឋាននេះ នឹងចែករំលែកទៅឱ្យអាជ្ញាធរកម្ពុជា ដែលពួកគេមានរយៈពេល ១ខែដើម្បីធ្វើការឆ្លើយតប។ បន្ទាប់មក គឺគណៈកម្មការអឺរ៉ុប នឹងត្រូវធ្វើការសម្រេចចិត្តជាស្ថាពរ ត្រឹមពាក់កណ្ដាលខែកុម្ភៈឆ្នាំក្រោយ។
មាន ឫទ្ធិ៖ អ៊ីចឹង តាមរយៈការធ្វើសេចក្ដីសម្រេចចុងក្រោយត្រឹមពាក់កណ្តាលខែកុម្ភៈ ឆ្នាំក្រោយគឺឆ្នាំ២០២០ ឧទាហរណ៍ថា ប្រសិនបើមានសេណារីយ៉ូថា មានកិច្ចសម្រុះសម្រួលផ្នែកនយោបាយ រវាងគណបក្សកាន់អំណាច និងគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ ហើយពួកគេបានឈានទៅដល់ដំណោះស្រាយបែបនយោបាយ តើសេចក្ដីសម្រេចរបស់សហភាពអឺរ៉ុបរឿងដកហូតប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធនេះនឹងត្រូវពន្យារពេល ឬក៏នឹងមានអ្វីកើតឡើងនៅពេលនោះ? សូមលោកជួយពន្យល់ពីបញ្ហានេះបាទ!
ច្សច អេដហ្គា៖ សេចក្តីសម្រេចនឹងមិនត្រូវធ្វើឡើងទេ ប្រសិនបើវាមិនទាន់សម្រេចជាផ្លូវការ ដែលទំនងជាធ្វើឡើងនៅពាក់កណ្ដាលខែកុម្ភៈ ឆ្នាំក្រោយ។ ដូច្នេះ មានន័យថា ប្រសិនបើមានដំណើរវិវឌ្ឍបែបវិជ្ជមានដូចដែលលោកបានលើកឡើងពីខាងដើមនេះមែន ក្នុងចន្លោះពេលណាមួយរវាងពេលឥឡូវនេះ និងខែកុម្ភៈឆ្នាំ២០២០ នោះ អាចនឹងធ្វើឱ្យមានការផ្លាស់ប្ដូរនៅក្នុងសេចក្តីសម្រេចរបស់យើង។ ច្បាស់ណាស់គឺថា ដោយសារតែក្នុងអំឡុងពេល ៣ខែខាងមុខទៀតនេះ អ្វីៗ នឹងផ្តោតលើការធ្វើសេចក្ដីសន្និដ្ឋានរបស់គណៈកម្មការអឺរ៉ុប ហើយបើសេចក្ដីសន្និដ្ឋាននេះ មានលក្ខណៈវិជ្ជមានតាមដែលអាចកើតមានទៅបាន នោះវាអាចជាសញ្ញាណល្អនៃការធ្វើសេចក្ដីសម្រេចចិត្តចុងក្រោយ។
មាន ឫទ្ធិ៖ តើសហភាពអឺរ៉ុបមានជំហរបែបណាដែរជុំវិញ ការប្រកាសរបស់មេដឹកនាំស្ដីទីគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ លោក សម រង្ស៊ី ដែលបានអះអាងថា លោកនឹងធ្វើមាតុភូមិនិវត្តន៍ទៅកម្ពុជាវិញ នៅថ្ងៃទី៩ ខែវិច្ឆិកា ខាងមុខនេះ?
ច្សច អេដហ្គា៖ បាទ! នេះមិនមែនជាបញ្ហាសម្រាប់យើងទេ។ វាជាបញ្ហារបស់មនុស្សដែលពាក់ព័ន្ធក្នុងការធ្វើសេចក្ដីសម្រេចចិត្តបែបនេះ។
មាន ឫទ្ធិ៖ ពាក់ព័ន្ធនឹងដំណោះស្រាយផ្នែកនយោបាយ ឧទាហរណ៍ថា ប្រសិនបើគណបក្សកាន់អំណាចយល់ព្រមចូលមកតុចរចា រួចហើយយល់ព្រមឱ្យមានឡើងនូវដំណោះស្រាយនយោបាយរយៈពេលខ្លីមួយ ជាដំណោះស្រាយយូរអង្វែង តើបញ្ហា EBA នឹងនៅតែក្លាយជាបញ្ហាចោទឡើងជាដដែលដែរឬទេ នាពេលអនាគត។ ខ្ញុំចង់មានន័យថា ដំណោះស្រាយនយោបាយនោះជាលក្ខណៈរយៈពេលខ្លីក្នុងន័យដើម្បីជាការគ្រាន់តែជាការបោកបញ្ឆោតសហភាពអឺរ៉ុប ពីសំណាក់គណបក្សកាន់អំណាចនោះ បាទ?
ច្សច អេដហ្គា៖ នេះ គឺពិតជាសំណួរដែលខ្ញុំមិនអាចឆ្លើយបានទេ។ នីតិវិធីដកហូតប្រព័ន្ធ EBA នាពេលបច្ចុប្បន្ននេះ ត្រូវបានធ្វើឡើងដោយសារតែមានកង្វល់នានាក្នុងចំណោមសហភាពអឺរ៉ុប អំពីការអនុលោមពីសំណាក់អាជ្ញាធរកម្ពុជា ជាមួយនឹងលក្ខខណ្ឌនៃការផ្តល់ប្រព័ន្ធ EBA នេះ ទាក់ទងទៅនឹងគោលការណ៍ស្នូលរបស់អង្គការសហប្រជាជាតិ និងកតិកាសញ្ញា របស់អង្គការអន្តរជាតិខាងការងារ ឬ ILO នោះឯង។ ហើយចំពោះសំណួរបែបជាសម្មតិកម្មនេះ ខ្ញុំមិនអាចផ្ដល់នូវចម្លើយឱ្យបានទេ៕
បទសម្ភាសន៍ភាគបញ្ចប់ជាមួយឯកអគ្គរដ្ឋទូតផុតអាណត្តិរបស់សហភាពអឺរ៉ុបប្រចាំកម្ពុជា លោក ច្សច អេដហ្គា (George Edgar) ។