តើអ្វីទៅជាការព្យួរទោសសាកល្បង?
2014.07.08
តុលាការកំពូល
ក្នុងនាទីច្បាប់សប្ដាហ៍នេះ យើងមានសេចក្តីរាយការណ៍អំពីការព្យួរទោសមួយប្រភេទទៀត ដែលកំពុងអនុវត្តនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា ដែរនោះ គឺ ការព្យួរទោសសាកល្បង។ តើអ្វីទៅជាការព្យួរទោសសាកល្បង?
ចៅក្រមអាចប្រកាសដាក់ទោសព្យួរទៅលើបុគ្គលណាម្នាក់បាន ក្រោយពីបានរកឃើញ និងប្រកាសថា បុគ្គលនោះមានទោសល្មើសច្បាប់ព្រហ្មទណ្ឌ ហើយទោសល្មើសនោះត្រូវផ្ដន្ទាទោសពិន័យជាប្រាក់ ឬជាទោសជាប់ពន្ធនាគារ ឬទាំងទោសពិន័យជាប្រាក់ផង និងទោសជាប់ពន្ធនាគារផង។
ច្បាប់ព្រហ្មទណ្ឌកម្ពុជា អនុញ្ញាតអោយចៅក្រមអាចសម្រេចព្យួរសាកល្បង នូវទោសដែលបានសម្រេចដាក់ពន្ធនាគារដែលមានរយៈពេលពី ៦ខែដល់ ៥ឆ្នាំ។ ខុសពីការព្យួរទោសធម្មតា ការព្យួរទោសសាកល្បង តែងមានភ្ជាប់នូវវិធានការត្រួតពិនិត្យ។
ការព្យួរទោសសាកល្បង គឺជាការដាក់កំណត់អោយទណ្ឌិត ឬជនជាប់ចោទដែលត្រូវតុលាការរកឃើញថាមានទោស អាចអនុវត្តទោសនៅក្រៅពន្ធនាគារ ប៉ុន្តែត្រូវស្ថិតនៅក្រោមវិធានការត្រួតពិនិត្យ និងគោរពនូវកាតព្វកិច្ចដោយឡែកមួយ ឬច្រើនក្នុងរយៈពេលសាកល្បង។
លោក ហ៊ីង ធីឬទ្ធិ ព្រះរាជាអាជ្ញានៃតុលាការកំពូល លើកឧទាហរណ៍អំពីការព្យួរ និងសាកល្បងទោសយ៉ាងដូច្នេះ៖ «ដាក់ទោស ១ឆ្នាំ ព្យួរទោស ៥ឆ្នាំ ឧទាហរណ៍។ អា១ឆ្នាំហ្នឹងមិននៅក្នុងពន្ធនាគារទេ។ មានន័យថា មនុស្សនៅក្រៅគុក។ ប៉ុន្តែក្នុងរយៈពេល ៥ឆ្នាំ បើអ្នកឯងប្រព្រឹត្តអីទៀត គេយកអា១ឆ្នាំហ្នឹងទៅបូកនឹងអាទោសលើកក្រោយនោះ។ ហ្នឹងហើយហៅថា រយៈពេលសាកល្បង។ មានន័យថា ១ឆ្នាំព្យួរ ៥ឆ្នាំសាកល្បងហ្នឹង គេទុកឃ្លាំមើលយើង។ កុំអោយយើងប្រព្រឹត្តអីផ្សេងៗទៀត។ បើយើងប្រព្រឹត្តអីផ្សេងៗទៀតក្នុងរយៈពេល ៥ឆ្នាំហ្នឹង គេអាចបូកជាមួយនឹងអាទោសមិនទាន់អនុវត្តនោះ។ នោះហើយគេហៅថារយៈពេលសាកល្បង»។
ក្រមព្រហ្មទណ្ឌថ្មីចែងថា រយៈពេលដែលតុលាការកំណត់ការសាកល្បងមិនអាចអោយតិចជាង ១ឆ្នាំ និងមិនលើសពី ៣ឆ្នាំឡើយ។
ទាក់ទងនឹងវិធានការត្រួតពិនិត្យ ដែលតម្រូវអោយទណ្ឌិតគោរពក្នុងអំឡុងពេលព្យួរទោស និងសាកល្បងនោះ តុលាការអាចបង្គាប់អោយទណ្ឌិតគោរពតាមចំណុច១ ឬច្រើនជាង១ ដែលមានកំណត់ក្នុងមាត្រា១១៩ ដូចតទៅ៖
១. ទណ្ឌិតត្រូវតែគោរពតាមដីកាកោះរបស់ព្រះរាជអាជ្ញា ឬរបស់បុគ្គលដែលព្រះរាជអាជ្ញាបានប្រគល់អំណាចអោយ
២. ទណ្ឌិតត្រូវមកទទួលនូវការមកពិនិត្យមើលរបស់បុគ្គលដែលព្រះរាជអាជ្ញាប្រគល់អំណាចអោយ
៣. ទណ្ឌិតត្រូវប្រគល់ដល់ព្រះរាជអាជ្ញា ឬដល់បុគ្គលដែលព្រះរាជអាជ្ញាប្រគល់អំណាចអោយ នូវគ្រប់ឯកសារសម្រាប់ធ្វើការផ្ទៀងផ្ទាត់លើការបញ្ចូលអោយរស់នៅក្នុងសង្គមវិញ
៤. ទណ្ឌិតត្រូវជូនដំណឹងដល់ព្រះរាជអាជ្ញា អំពីការផ្លាស់ប្ដូរអាសយដ្ឋានរបស់ខ្លួន
៥. ទណ្ឌិតត្រូវជូនដំណឹងដល់ព្រះរាជអាជ្ញា អំពីការផ្លាស់ប្ដូរមុខរបររបស់ខ្លួន និង
៦. ទណ្ឌិតត្រូវតែមានការអនុញ្ញាតពីព្រះរាជអាជ្ញា មុនពេលធ្វើដំណើរទៅក្រៅប្រទេស។
ចំណែកមាត្រា១២០ ចែងអំពីកាតព្វកិច្ចដោយឡែក ដែលអាចដាក់ទៅលើទណ្ឌិតរួមមាន៖
១. បំពេញសកម្មភាពខាងវិជ្ជាជីវៈ
២. ទទួលការបង្ហាត់បង្រៀន ឬទទួលការបណ្តុះបណ្តាលវិជ្ជាជីវៈ
៣. រស់នៅក្នុងទីកន្លែងណាមួយជាកំណត់
៤. ទទួលអោយពេទ្យធ្វើការពិនិត្យ ឬព្យាបាល
៥. បញ្ជាក់ថាខ្លួនរួមចំណែកក្នុងការចិញ្ចឹមបីបាច់គ្រួសារ
៦. ធ្វើការជួសជុលការខូចខាតដែលបណ្ដាលមកពីបទល្មើស តាមលទ្ធភាពនៃធនធានរបស់ខ្លួន និង
៧. មិនត្រូវមានមុខនៅទីកន្លែងខ្លះ ហើយក្នុងករណីនេះ តុលាការបញ្ជាក់អំពីទីកន្លែងដែលហាមឃាត់នោះ។
ទោះជាយ៉ាងណា នៅក្នុងរយៈពេលសាកល្បងទោស ប្រសិនបើទណ្ឌិតមិនគោរពតាមវិធានការត្រួតពិនិត្យ ឬកាតព្វកិច្ចដោយឡែក ដែលតម្រូវដោយតុលាការទេនោះ តុលាការអាចដកហូតការព្យួរទោសសាកល្បងនេះទាំងមូល ឬមួយផ្នែកណាមួយវិញបាន។ តុលាការក៏អាចដកហូតការព្យួរទោសសាកល្បងដែរ ប្រសិនបើក្នុងអំឡុងពេលសាកល្បង ទណ្ឌិតត្រូវបានផ្ដន្ទាទោសពីបទឧក្រិដ្ឋ ឬបទមជ្ឈិមថ្មីទៀត។
កន្លងមក មានករណីមួយចំនួនដែលតុលាការបានចេញសាលក្រមព្យួរទោសសាកល្បង។ ឧទាហរណ៍ អ្នកស្រី ឃួន សុផល ភរិយារបស់ លោក ស្វាយ ស៊ីថា រដ្ឋលេខាធិការនៃគណៈរដ្ឋមន្ត្រី កាលពីឆ្នាំ២០០០ ត្រូវបានសាលាដំបូងរាជធានីភ្នំពេញ រកឃើញថា មានទោសពីបទបង្ករបួសស្នាមស្រោចទឹកអាស៊ីដលើមុខមាត់ កញ្ញា តាត ម៉ារីណា តារាចម្រៀងខារ៉ាអូខេ។ បើទោះបីរកឃើញថា អ្នកស្រី ឃួន សុផល មានទោសក៏ដោយ ក៏តុលាការមិនបានផ្ដន្ទាទោសអោយទណ្ឌិតរូបនេះជាប់ពន្ធនាគារទេ។ ផ្ទុយទៅវិញ តុលាការក្រុងភ្នំពេញ បានប្រកាសសាលក្រមកំបាំងមុខស្ងាត់ៗ ដោយទាំងមិនអោយជនរងគ្រោះដឹងផងនោះ សម្រេចព្យួរទោស អ្នកស្រី ឃួន សុផល រយៈពេល ១ឆ្នាំ និងសាកល្បងទោសចំនួន ៥ឆ្នាំ។
កាលពីដើមខែកក្កដា ឆ្នាំ២០១១ លោក ជីវ កេង ប្រធានតុលាការក្រុងភ្នំពេញ បានប្រកាសតាមទូរទស្សន៍អប្សរាថា ដំណើរការរកយុត្តិធម៌សម្រាប់ កញ្ញា តាត ម៉ារីណា បានបញ្ចប់សព្វគ្រប់រួចទៅហើយ៖ «ករណីជះទឹកអាស៊ីដលើ កញ្ញា តាត ម៉ារីណា នេះ ត្រូវបានតុលាការរាជធានីភ្នំពេញ ធ្វើការជំនុំជម្រះចប់សព្វគ្រប់អស់ហើយ តាមសាលក្រមលេខ ៧៨.ជ ចុះថ្ងៃទី២៨ ខែធ្នូ ឆ្នាំ២០០០ ហើយសាលក្រមនេះបានចូលជាស្ថាពរទៅហើយ ហើយសម្រេចផ្ដន្ទាទោសឈ្មោះ ឃួន សុផល ដែលជាជនល្មើសក្នុងរឿងក្តីនេះ គឺដាក់ពន្ធនាគាររយៈពេលមួយឆ្នាំ ហើយព្យួរទោសដោយសាកល្បងរយៈពេល ៥ឆ្នាំ។ សាលក្រមនេះ បានចូលជាស្ថាពររួចហើយ។ អ៊ីចឹងមានការអនុវត្តចប់សព្វគ្រប់អស់ហើយ»។
បើតាមអ្នកច្បាប់ ទោសដែល អ្នកស្រី ឃួន សុផល ព្រួតគ្នាវាយ និងស្រោចទឹកអាស៊ីដលើ កញ្ញា តាត ម៉ារីណា មិនមែនជាទោស "បង្ករបួសស្នាម" ដូចដែលចៅក្រមសាលាដំបូងប្រកាសស្ងាត់ៗនោះទេ។ ទោសដែលត្រឹមត្រូវសមទៅតាមទម្ងន់បទល្មើសនោះ គឺការប៉ុនប៉ងមនុស្សឃាតដោយចេតនា ឬប៉ុនប៉ងឃាតកម្ម ដែលមិនត្រូវទទួលបានការព្យួរទោសសាកល្បងនោះឡើយ។
ទោះជាយ៉ាងណា សាលក្រមព្យួរទោសរយៈពេល១ឆ្នាំ និងសាកល្បងរយៈពេល៥ឆ្នាំ ដែលចៅក្រមសម្រេចលើករណី អ្នកស្រី ឃួន សុផល គិតមកត្រឹមឆ្នាំ២០០៥ បានអនុញ្ញាតអោយទណ្ឌិតរូបនេះរួចខ្លួនទាំងស្រុង។ មានន័យថា អ្នកស្រី ឃួន សុផល មិនដែលត្រូវបានជាប់ក្នុងពន្ធនាគារមួយថ្ងៃសោះឡើយ ដោយសារតែអ្នកស្រីអនុវត្តទោសនៅក្រៅពន្ធនាគារ។
ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយចុះ រឿងមួយដែលមិនអាចកែប្រែបាននោះ គឺអ្នកដែលអនុវត្តទោសរួចហើយ មិនអាចត្រូវលុបឈ្មោះចេញពីបញ្ជីថ្កោលទោសបានទេ។ អ្នកស្រី ឃួន សុផល ក៏ដូចជាបុគ្គលមានទោសព្យួរដទៃទៀតដែរ ឈ្មោះរបស់គាត់នឹងមាននៅក្នុងបញ្ជីងថ្កោលទោសនៃបទល្មើសព្រហ្មទណ្ឌជារៀងរហូត។
យោងតាមក្រមព្រហ្មទណ្ឌ ចៅក្រមអាចសម្រេចដាក់ទោសព្យួរសាកល្បងបាន ទៅលើទណ្ឌិតទាំងឡាយណាដែលត្រូវមានទោសជាប់ពន្ធនាគាររយៈពេលពី ៦ខែដល់ ៥ឆ្នាំ។ ទោះជាយ៉ាងណា លោកសាស្ត្រាចារ្យច្បាប់ កុយ នាម មានប្រសាសន៍ថា ចៅក្រមអាចធ្វើការថ្លឹងថ្លែងក្នុងការដាក់ទោសព្យួរ ឬអត់ ចំពោះទណ្ឌិតដែលអាចបង្កគ្រោះថ្នាក់ដល់អ្នកដទៃខណៈនៅក្រៅឃុំ៖ «ឧទាហរណ៍ មនុស្សហ្នឹងមានសក្ដានុពលអាចនឹងសងសឹកអ្នកណាមួយជាសាក្សី ឬភាគីម្ខាងទៀត។ អ៊ីចឹងបើមានកាលៈទេសៈទំនងបែបអ៊ីចឹង ចៅក្រមប្រហែលជាគាត់មិនពិចារណារឿងព្យួរទេ ព្រោះខ្លាចមានបញ្ហា»។
សរុបសេចក្តីមក ការព្យួរទោសមានពីរប្រភេទ គឺការព្យួរទោសធម្មតា និងការព្យួរទោសសាកល្បង។ ការព្យួរទោសទាំងពីរប្រភេទនេះ ច្បាប់មិនតម្រូវអោយទណ្ឌិតរស់នៅក្នុងពន្ធនាគារទេ។ ខុសគ្នាពីការព្យួរទោសធម្មតា ការព្យួរទោសសាកល្បង ទណ្ឌិតត្រូវដាក់អោយស្ថិតនៅក្រោមវិធានការត្រួតពិនិត្យ និងគោរពនូវកាតព្វកិច្ចក្នុងរយៈពេលសាកល្បង។ ហើយប្រសិនបើក្នុងរយៈពេលនៃការព្យួរទោសសាកល្បងនេះ ទណ្ឌិតមិនបានបំពានលើវិធានការត្រួតពិនិត្យទេនោះ ទណ្ឌិតនឹងមានសេរីភាពពេញលេញធម្មតាឡើងវិញ។ ប៉ុន្តែបើមានបទល្មើសថ្មី ឬល្មើសនឹងវិធានការត្រួតពិនិត្យក្នុងអំឡុងពេលព្យួរទោសនោះ ទណ្ឌិតអាចនឹងត្រូវទៅអនុវត្តទោសដែលព្យួរនោះនៅក្នុងពន្ធនាគារវិញ៕
កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖ ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។
អត្ថបទពេញនិយម
RFA
- ពលរដ្ឋនៅតំបន់បឹងតាមោក ចោទប្រកាន់អាជ្ញាធរខណ្ឌព្រែកព្នៅថា ប្រើអំពើហិង្សា
- វៀតណាមព្រមានថា ព្រែកជីកហ្វូណនតេជោអាចជួយសម្រួលវត្តមានយោធាចិនក្នុងទឹកដីកម្ពុជាកាន់តែជ្រៅ
- ពលរដ្ឋខ្មែរ-អូស្ត្រាលីម្នាក់ ដែលរិះគន់រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា រងការវាយដំពីជនមិនស្គាល់មុខមួយក្រុម ពេលទៅលេងស្រុកខ្មែរ
- ក្រសួងដែនដីបានហៅអតិថិជនបុរីពិភពថ្មីទៅពិភាក្សា ដើម្បីរកដំណោះស្រាយ
- ការប្រារព្ធពិធីបុណ្យចូលឆ្នាំថ្មី នៅតាមតំបន់មួយចំនួននៅស្រុកសុរិន្ទ