Qirghizistandiki Uyghurlarning weziyiti
2011.07.04
Ottura asiyada Uyghurlar köprek yashaydighan döletlerdin biri qirghizistan bolup, igilinishiche, qirghizistan döletlik resmiy nopus statistikida qirghizistanda 2010-yili 50 ming Uyghur yashaydighanliqini bildürgen, emma qirghizistan Uyghur ziyaliyliri qirghizistanda 300 mingdin artuq Uyghur barliqini texmin qilishmaqta.
Qirghizistandiki Uyghurlarni jenubtiki Uyghurlar we shimaldiki Uyghurlar dep ikki bölekke ayrishqa bolidu, jenubtikiliri asasliqi osh shehiri, qarasu, qeshqer qatarliq yéza mehellilerde köplep olturaqlashqan. Bu Uyghurlar asasliqi xitay kommunist hakimiyiti Uyghur diyarigha bésip kirgendin kéyin, qeshqer qatarliq sheherlerdin kélip olturaqlashqan bolup, bular bir nechche mehellilerni teshkil qilidu. Shimaldikiliri bolsa qirghizistanning shimalidiki béshkek, qarabalta, suquluq, qara qul sheherliri bilen ularning etrapidiki qaraqul, érdéq we téploklyochka qatarliq yézilarda yashaydu. Bu Uyghurlarning köpinchisi qazaqistandin küchüp olturaqli'ishp qalghan Uyghurlar iken.
2010-Yili 6-ayda qirghizistanda qirghizlar bilen özbékler arisida étnik toqunush kélip chiqip, nechche yüzligen kishining ölüshige we on minglighan özbék xelqining öy-makanliridin ayrilip sersan bolushigha seweb bolghan idi.
Qirghizistanda yashawatqan Uyghurlar bu weqedin kéyin qandaq weziyette yashawatidu? bu so'alni chöridigen asasta biz qirghizistandiki Uyghurlar heqqide toluq melumat élish üchün qirghizistan Uyghur ittipaq jem'iyitining re'isi artiq hajining pikir- qarashlirini alduq, artiq hajining bildürüshiche, qirghizistanda yéngi hökümet qurulghandin kéyin Uyghurlargha téximu kengchilik we erkinlik shundaqla öz milliy örp - adet we medeniyetliri bilen yashiyalaydighan, xalighan uniwérsitétlarda oquyalaydighan shara'it bolghanliqini bildürdi.