Хитай вә уйғур елидики зәһәрлик чекимлик мәсиллири (1)


2004.12.09

Йеқинда уйғур аптонум райониға қарашлиқ тәңри тағ ториниң хәвиридә, хитайниң җамаәт хәвпсизлик министирлиқиниң 2 айдин артуқрақ вақитта зәһәр чекиш, зәһәр сетиш вә зәһәр ясаш горуһидин 1045 ни бит - чит қилғанлиқини, 11 миң 840 кишини қолға алғанлиқини, 10 миң 606 зәһәр җинайәт дилосини паш қилғанлиқини шундақла 6.27 Тонна зәһәрни қолға чүшүргәнликини билдүрүп, тазилаш һәрикитидә зор нәтиҗиләрни қолған кәлтүрүп, зәһәрлик җинайәтчилиригә қақшатқуч зәрбә бәргәнликини ашкарилиған.

Гәрчә юқирида тәкитләнгән мәлуматлар, хитай бойичә елип берилған статистика һесаблансиму, игилигән учурларға асасланғанда бу санлиқ мәлуматларниң көп қисми уйғур елиға аит болуп, хитай һөкүмитиниң бу һәқтә тарқатқан учурлиридиму уйғур ели зәһәрлик чекимлик чекиштә, хитай бойичә алдинқи орунда туридикән, бу сәвәплик бу зиминда зәһәр сетиш қилмишлириму интайин көп садир болидикән.

Уйғур елидин, истансимизниң һәқсиз телефон линийисигә телефон урған, исмини ашкарлашни халимиған бир уйғурниң ейтип беришичә, нөвәттә уйғур елидә зәһәрлик чекимлик чекидиған уйғур яшлар наһайити көп икән, у йәнә зәһәр сатидиған кишиләрниң асаслиқи туңганлар икәнликини ашкарилап, бир қисим туңганларниң очуқ ашкара һалда " биз уйғурлардин мушу хил усул билән йәни уларға зәһәр чәктүрүш билән ата - бовилиримиздин қалған өчимизни алимиз" дәйдиғанлиқини билдүрди.

Бу киши йәнә, һәтта сақчиларниң зәһәр сатқучилар билән тил бириктүрүп, зәһәр сетиш тиҗарити елип баридиғанлиқини ашкарилиди, у, зәһәр сатқучиларни қолға алған сақчиларниң улардин көп миқтарда пул елип, уларни қоювәткәндин сирт мусадирә қилған зәһәрни, зәһәр сатқучиларға берип, дәрһал сетип өзлиригә пул қилип беришни буйруйдикән.

Биз уйғур елидә мушундақ әһваллар һәқиқәтән еғирму? дигән суалға җавап тепиш үчүн, илгири ғулҗа шәһәрлик сақчи идарисида сақчи болуп хизмәт қилған, һазир голландийидә яшаватқан голландийә уйғур җәмийитиниң рәиси бәхтияр әпәнди, вә дуня уйғур қурултийиниң баш катипи долқун әйса әпәндиләрни зиярәт қилдуқ.

Буниң тәпсилатини юқириқи аваз улинишидин аңлаң

Пикир қошуң

Радиониң ишлитиш шәртлиригә асасән, пикирлириңиз тәкшүргүчиләр тәрипидин тәстиқлиниши вә мувапиқ дәриҗидә тәһрирлиниши түпәйли, тор бәттә дәрһал пәйда болмайду. Сиз қалдурған мәзмунға әркин асия радиоси җавабкар болмайду. Башқиларниң көз қариши вә һәқиқәткә һөрмәт қилишиңизни сораймиз.