Malayshiya ayropilanidiki Uyghur ressam memetjan abla we uning béyjingdiki a'ile tawabi'ati diqqet qozghimaqta

Malayshiyaning yoqap ketken ayropilanidiki Uyghur ressam memetjan ablaning qérindishi(otturida) malayshiya elchisining yighinidin qaytiwatqan körünüsh. 2014-Yili 12-mart, béyjing.

Malayshiya hawa yollirigha a'it ayropilanda bextsizlikke uchrighan 239 neper yoluchi arisidiki birdin-bir Uyghur yoluchi memetjan ablaning aqiwiti pütün dunyadiki Uyghurlarni qattiq échindurdi.

Xelq'ara metbu'atlarmu bu yash Uyghur ressamgha we uning a'ilisining ehwaligha alahide qiziqmaqta. Weqedin kéyin, memetjan ablaning qeshqerdiki a'ilisimu bashqa yoluchilarning a'ilisige oxshash béyjinggha yétip kelgen. Biz ular turuwatqan méhmanxanigha téléfon qilip, memetjan ablaning dadisi bilen körüshüshni telep qilghinimizda méhmanxana xadimi bu telipimizning yuqiridin testiqlinishi kéreklikini éytip ret qildi.

Malayshiya hawa yollirigha a'it 370 tipliq ayropilanning zadi qandaq bir palaketke uchrighanliqi téxi yéshilmigen bolsimu, emma düshenbe küni malayshiya bash ministiri bayanat bérip ayropilanning hindi okyanning jenubida palaketke uchrighanliqini, héchkimning saq qalmighanliqini resmiy élan qildi. Bu xewer yoluchilarning a'ile-tawabi'atlirini shundaqla yoluchilarning teqdirige qiziqiwatqan dunya jama'etchilikini qattiq qayghugha chömdürdi. Jümlidin dunyadiki barliq Uyghurlar ayropilan ichidiki birdin-bir Uyghur memetjan abla yoluqqan bu bextsizliktin qattiq échindi.

Malayshiya ayropilani 8-mart küni yoqap ketkendin kéyin ayropilan ichidiki yoluchilarning a'ile-tawabi'atliri birdek béyjingning chawyang rayonidiki bir méhmanxanigha orunlashturulghan bolup, bular ichide memetjan ablaning qeshqerdin kelgen a'ile ezalirimu bar. Chet'ellik muxbirlar tartqan süretler ichide ularning séymasi bashqilardin mana men dep perqlinip turatti. Bügün istansimizgha kelgen bir parche inkas xétide ayropilandiki Uyghur ressam memetjan ablaning tughqini bolghan ikki kishige yardem kérekliki melum qilin'ghan bolup, xetni yazghan kishi memetjan ablaning tughqanlirining xitaychini anche sözliyelmigechke hazir bir bulungda qisilip qalghanliqini, hemme kishi özining derdi bilen bolup kétip, bu ikkisige héchkim yardem qilalmaywatqanliqtin özining bulargha ichi aghrip ketkenlikini, shunga béyjing etrapida Uyghurlar bolsa kélip bu Uyghurlargha yardem qilishi kéreklikini iltimas qilip yazghan we ular turuwatqan méhmanxanining téléfon nomurini qaldurup qoyghan. Biz bu uchurni alghandin kéyin béyjingdiki lidu méhmanxanisigha téléfon qilduq. Emma biz téléfonni alghan méhmanxana xizmetchisige malayshiya ayropilanidiki Uyghurning a'ilisi bilen körüshidighanliqimizni éytqinimizda, méhmanxana xadimi derhalla “Körüshüshke bolmaydu, biz yuqirining ruxsitisiz körüshtürelmeymiz” dédi. Biz téléfondiki xadimgha bir kishining bu Uyghurlarning xitayche sözliyelmigechke hazir yardemge mohtaj boluwatqanliqini inkas qilghanliqini, shunga ular bilen sözlishimiz kéreklikini éytqinimizda méhmanxana xadimi bizge “Ulargha terjiman lazim bolsa biz özimiz orunlashturimiz. Ulargha yardem kérek dégini bir söz-chöchek” dep jawab berdi. U shundaqla yene “Bügün sendin bashqa 200 dek adem ulargha yardem qilish üchün téléfon qildi, lékin biz ularghimu oxshash jawab bérip körüshtürmiduq. Biz yuqirining resmiy buyruqi bolmay turup körüshtürmeymiz. U Uyghurlargha terjiman lazim bolsa biz özimiz orunlashturimiz” dep eskertti.

Memetjan ablaning a'ilisining bashqilar bilen körüshtürülmesliki, méhmanxana xadimlirining ulargha yardem bérish üchün téléfon qilghan kishilerning yardimini ret qilishi diqqet qozghaydighan bir ehwal idi. Chünki, malayshiya hawa yollirigha a'it bu ayropilan 8-mart yoqap ketkendin kéyin xitay da'iriliri ayropilan ichidiki barliq xitay puqralirining tizimlikini élan qilghanda memetjan abdullaning 99 ‏-retni bosh orun qoyup ötküzüwétishi derhal guman peyda qilghan. Hetta bezi xitay munazire betliridiki munazirilerde bu ayropilanni Uyghur térrorchilarning epqachqanliqi munazire qilin'ghan. Bir qisim xelq'ara axbaratlarmu öz xewerliride xitay hökümitining bu Uyghurning ismini öchürüwetkenlikidin gumanlinip, bu heqtiki söz-chöcheklerni öz xewerliride neqil qilghan. Ehwaldin kéyin amérika Uyghur birleshmisi derhal bayanat bérip, héchqandaq ispatsiz halda, Uyghur ressami memetjan abdullagha bundaq qara chaplashni u we uning kespiy hayatigha hörmetsizlik qilghanliq, dep qattiq tenqid qilghan idi. Uzun ötmey xitay da'iriliri ayropilan ichidiki héchbir xitay puqrasining térrorluq bilen alaqisi yoqluqini élan qilghandin kéyin bu söz-chöchekler ayaghlashti.

Bu yil emdila 35 yashqa kirgen talantliq Uyghur ressam memetjan ablaning béshigha kelgen bu teleysizlik bügün xelq'ara metbu'atlardimu alahide tilgha élinmaqta. Bügünkidek Uyghurlarning weziyiti dunya jama'etchilikining diqqitini qattiq qozghawatqan bir peytte, barliq sirliri bilen ghayib bolghan bu ayropilan ichidiki Uyghurning teqdiri, uning hayati hemmining diqqitini qozghidi. Bügün amérikining s n n téléwiziyisimu öz xewiride mexsus memetjan abla we uning ressamliq hayatini tonushturdi. S n n muxbiri öz xewiride uning xizmetdashlirini, yéqin dostlirini ziyaret qilghan. S n n téléwiziyisining xewer qilishiche, u, xitay we malayshiyaning diplomatik munasiwet ornatqanliqining 40 yilliq xatirisi munasiwiti bilen malayshiyada uyushturulghan bir resim körgezmisige qatnishish üchün 24 neper ressamdin terkib tapqan ömek ichide malayshiyagha barghan. Uning esiri hetta malayshiyadiki körgezmide mukapatqa érishken. Uning merkizi xelq téléwiziyiside ishleydighan qurbanjan memet isimlik dostining s n n muxbirigha éytip bérishiche, memetjan abla 2-mart küni méngishtin burun qurbanjan'gha xoshliship téléfon qilghan. Ikkisining eng axirqi alaqileshken waqti bolsa, memetjan abla özining ündidardiki adrési arqiliq özining esirining malayshiyadiki resim körgezmiside mukapatqa érishkenlikini élan qilghan waqti iken. U chaghda qurbanjan memetjan ablani tebriklep, qaytip kelgende bu xushalliqni birge tebrikleshni déyishken. Mana bu memetjan ablaning axirqi sözi bolup qalghan.