Rusiye we xitay munasiwetlirining mustehkemlinishidiki seweb némide?

Kéyinki waqitlarda dunya ammiwi axbarat wasitiliride rusiye we xitay otturisidiki munasiwetlerning téximu yéqinlishiwatqanliqi heqqide xewerler pat - patla élan qilmaqta. Bu munasiwetlerning mustehkemlinishidiki seweb némide? mutexessislerning köpchiliki buning okra'inada qéliplashqan weziyet tüpeyli a q sh we gherb elliri teripidin rusiyige élan qilin'ghan iqtisadiy émbargo bilen baghlashturup kelgen idi. Yéqinda béyjingda ötken asiya tinch okyan iqtisadiy hemkarliq yighinida rusiye prézidénti wladimir putin bilen xitay dölet re'isi shi jinping alahide körüshüp, ikki terep hemkarliqini yenimu mustehkemleshke kélishti.

“Russkaya wésna” tor bétide élan qilin'ghan “ Wiladimir putin we shi jinping yéngi dunya tertipini ornatmaqta” namliq maqalining aptori pyétr akopof rusiye we xitay otturisidiki hemkarliqning hemmining köz aldida mustehkemliniwatqanliqini hem buningda ikki rehberning shexsiy munasiwitining alahide rol oynaydighanliqini ilgiri sürgen.

Mezkur közetküchining tekitlishiche, bu munasiwet, xitaygha baridighan gaz turubisining yéngi, gherbiy yönilishini sélish toghriliq kélishimning imzalinishigha élip kelgen. Uning qarishiche, ular “Dunyadiki muqimliqni saqlap qélish meqsitide uni xelqaraliq hoquq da'iriside tutushqa we urushtin kéyinki dunya tertipini birliship qoghdashqa yüzlenmekchi iken.”

Aptor maqaliside “Dunyadiki barliq kishiler gepning néme heqqide boluwatqanliqini chüshinidu, ikki memliket a q sh qa öz iradisini buyrushqa mumkinchilik bermeydu, uning üstige, ular washin'gtonni dunyawi gégémoniyelik pozitsiyisidin siqip chiqirishqa yol aldi. Rusiye we xitayning yéqinlishishi a q sh ni xéli qattiq ensiretmekte - lékin shtatlar rusiyini sowéttin kéyinki boshluqta cheklep qoyushqa, uni yawropidin ayriwétishke we xitayni tinch okyan rayonida toxtitishqa téxichila ishenmekte. Buningdin tashqiri, washin'gton moskwa we béyjing munasiwetlirini istratégiyilik ittipaq süpitide emes, belki taktikiliq birleshme süpitide qarap, bu munasiwetlerning jiddiy ikenlikini yéterlik bahalalmaywatidu”dep yazidu.

P. Akopof shuning bilen bille bezi rusiye emeldarlirining rusiyening xitay bilen yéqinlishishigha gherb nuqti'i nezeridin qaraydighanliqini bildürgen. Uning ilgiri sürüshiche, ular bezide hetta xitay xewipi heqqidiki chüshenchini chektin sirt köptürüp körsitiwatmaqta. Bu emeldarlarning pikriche, ukra'inadiki weziyet sewebidin rusiye we xitay otturisidiki alaqiler mustehkemlinip, netijide a q sh we gherb bilen toqunushqa élip kelgen, gherb émbargosi bolsa, rusiyeni xitay quchiqigha kirishke mejburlighan yaki, bashqiche éytqanda, putin xitayni gherbke qarshi turush meqsitide tallap alghan.

Amériki jurnali “Forin polisi” ( “Tashqi siyaset”)din élin'ghan “Köpni wede qiliwatqan xitay. Moskwa we béyjing özara qol qisishmaqta” namliq maqalide rusiye we xitayning köp kölemlik énérgiye kélishimini tüzgenliki hem buning ikki otturidiki munasiwetni téximu yéqinlashturidighanliqi heqqide éytilghan. Uning aptori kit djonson bu kélishimning deslepki basquchi ikenliki, buningdin bir nechche ay ilgiri ularning 400 milyard dollarliq gaz kélishimi imzalighanliqi, öz nowitide mezkur kélishimning asiyadiki küchlerning tengpungluqidiki özgirishni keltürüp chiqiridighanliqini ilgiri süridu. Shundaqla u yene xitayning her xil memliketlerde yéngi soda shertnamilirini tüzüp we özi bashqurghan tereqqiyat banklirini qurup, asiyada chong bir iqtisadiy hujumgha ötkenlikini, buning arqiliq gherbning meblegh tesirchanliq rolini tartiwélishqa heriket qiliwatqanliqini chüshendüridu.

Maqalide rusiye we xitay otturisidiki gaz we néfit saheliride taki 2020 - yilghiche bolghan kélishimning kimge qanchilik payda élip kélish mumkinliki her xil misallar bilen ispatlinidu. Uningda xitayning merkiziy asiyada imzalawatqan kélishimlirining we élip bériwatqan “Yipek yoli” namliq layihisining bu rayonni özining mülük - jayi dep hésablap kéliwatqan rusiye bilen bolghan munasiwetlirini keskinleshtüridighanliqi, yéngi kélishimning ene shu keskinlikni yumshitishqa mumkinchilik béridighanliqi éytilghan.

Rusiye xewerler agéntliqi élan qilghan “Rusiye we xitay ittipaqi a q sh üchün xewp tughduridu” hem “Rusiye we xitay: yéngi küch merkizimu?” dégen maqalilarda mushu yilning öktebir éyida ikki memliket otturisida énérgiye, transport, yéza igiliki, alem téxnologiyesi, téléwiziye alaqiliri saheliride 40 qa yéqin kélishimning imzalan'ghanliqi ilgiri sürülgen. Amérika metbu'atidin élin'ghan xewerge qarighanda, rusiye we xitay otturisidiki kélishim kélechekte xelqara weziyetke tesir yetküzüshi, a q sh ning xelqaridiki lidérliq roligha hemde, omumen, a q sh hem yawropa ittipaqigha qarshi turushi mumkin.