Istanbuldiki Uyghur ziyaliylar: “Pidakar zerger bu qétim bizni kitab yézip heyran qaldurdi”

Söhbetke ishtirak qilghan jama'et erbabliri. 2018-Yili 15-yanwar. Istanbul, türkiye.

Söhbetke ishtirak qilghan jama'et erbabliri. 2018-Yili 15-yanwar. Istanbul, türkiye.

2018-Yili 15-yanwar istanbulda “Yüz meshhur Uyghur” heqqide söhbet boldi. Söhbette Uyghur ziyaliysi memet'ili memet'imin ependi “Bir zerger Uyghurning tarixidiki terjimihali chéchilip ketken qedimdin bügün'giche bolghan töhpilik ejdadlarni bir karwan qilip tizip chiqti. 2008-Yili béyjingda ötküzülgen olimpik harpisida özige ot yaqqan bu kishi tarixta ejdadlar qaldurghan mesh'elge qayta ot yaqqan boldi,” dédi.

Aptor memettursun Uyghurning kespi zerger bolup 2008-yili özige ot yéqip xitay zulumgha qarshi iradisini namayan qilghan idi.

Söhbette kitabtiki qehrimanlarning rohi, alimlarning pidakarliqi, dahiylarning peziletliri, ijadkarlarning xisletliri eslep ötüldi. Söhbetke türkiyede pa'aliyet qiliwatqan sherqi türkistan ma'arip we hemkarliq jem'iyiti, qutadghubilik ilim we tetqiqat jem'iyiti, Uyghuryar fondi qatarliq organlarning wekilliri, Uyghur ziyaliylar wekilliri we oqurmenler wekilliri qatnashti.

Söhbette memettursun Uyghur ependi, kitabni yézish jeryanida bezi gumanliq matériyallarni delillesh jeryanini bayan qilip ötti. Istanbulda yashaydighan ziyaliy memet'ili memet'imin “Yüz meshhur Uyghur” dégen kitabtiki ejdadlarning tarixi, ish-izliri we yanmas iradisi bügün tarixtin buyanqi eng zulmetlik chaghlarni bashtin kechürüwatqan Uyghur xelqi üchün jasaret menbesi bolushini arzu qilidiken.

Qutadghubilik ilim we tetqiqat jem'iyitidin diniy ölima hebibullah küseni “Yüz meshhur Uyghur” dégen bu kitabning oqutushtiki ehmiyiti heqqide toxtaldi. 

Hebibullah küsenining éytishiche, qur'anda tarixtiki xelqler, tarixi shexsler we weqeler heqqide ayetler nazil qilin'ghan iken.

Söhbette ziyaliylar, ustazlar we oqurmenler aptorning kitabni yézishta körsetken gheyritige apirin éytishti. Bolupmu burunqi melumatlarda éniqlanmighan meshhur shexsler heqqidiki tepsilatlarning mezkur kitabta roshen bayan qilin'ghanliqi otturigha qoyuldi. Ularning qarishiche, mushundaq mexsus kitablar heqqide söhbet uyushturush Uyghurlarda kitab yézish qizghinliqi qozghash we oqurmenler topini zoraytishta ehmiyetlik iken.

Kitabtiki toluqlashqa tégishlik mezmunlarni tilgha alghanda küseni ayal töhpikarlarning kem qalghanliqini tilgha aldi. Ziyaliylar kitabta menbelerning kemliki, riwayetlik shexslerningmu yézilghanliqi, ijabiy shexslerningla tilgha élinip, selbiy tesir körsetken ibretlik shexslerning bolmighanliqini tilgha élishti. Oqurmenler Uyghur qehriman ayallardin hashirxan, tatliqxan, gülemxan qatarliqlarning yézilmay qalghanliqi heqqide oy-pikirlirini bayan qilishti.
Söhbet Uyghurche kitablarni qandaq qilghanda qulay usul, qisqa waqit we erzan bahada tarqatqili bolidu? dégen so'allar heqqide qilin'ghan munaziriler. Muhajirette neshriyatchiliqni tawarlashturush heqqidiki qizghin mulahiziler bilen axirlashti.