Koza künde chéqilmaydu, künide chéqilidu

Wenwiy oqurmenler tor biti 2011‏-yili 9‏-ayning 26‏-küni sumurgh tor bitining “Chet'el meblighi ghaljirliq bilen chékinishke bashlidi” mawzuluq xewirini köchürüp basti.
Obzorchimiz sidiq haji rozi
2011.09.30

Xewerde “Dunya boyiche eng zor xususi paychek hoquqi shérkiti-xéishi guruhi nöwette junggoda mehsulatlirini sétiwétip, xitayning öy-imaret baziridin chékinip chiqti, alimlar, chet'el kapitali xitayning öy-imaret bazirigha qiziqmidi belki ishenchini yoqatti, chet'el kapitalining chékinishining zenjirsiman inkas qilishidin ensireshti, dédi dep körsetti.

Tetqiqatchi go shiping mundaq körsetti: xéshi guruhidin bashqa, amérika shir ketlirimu junggodin asta-asta chékinishke bashlidi, chet'el shirketlirining junggodin chékinishi mesiliside junggo hoshyarliqini östürüshi kérek.

Buningdin bashqa “Junggogha nezer” torbétide 2011‏-yili 9‏-ayning 22‏-küni “Winjuda jazanige pul tarqitilip, xususi karxanilarning taqilishi barghanséri éghirlashti” mawzuluq xewer élan qilin'ghan idi. Xewerde: yéqindin béri junggoda pul mu'amile oboroti üzülüp qélip, jazanixorlardin qerz alghan pulni qayturalmighan xususi shirketler, ishchilarning ma'ashini tarqitalmay, ammiwi xaraktérlik namayishlar arqa-arqidin partlap, 9‏-ayning 22‏-küni 9 neper shirket xojayini tuyuqsiz ghayib boldi, dep körsetti.

Bu yil xitayning merkizi bankisi qerz bérishni taraytish pul siyasitini yolgha qoyup, ottura, kichik tipliq xususi shirketler normal tijaret qilip yuqiri payda alalmighandin kéyin, bu shirketler jem'iyettin jazanige pul élishqa bashlidi. Paydining üstige payda domilitidighan jazanixorlarning bésimidin shirket bashliqliri yaki qéchip ketti, yaki binadin özini tashlap ölüwaldi.

Iqtisad sahesidiki en'enichilerning pikirlirige asaslansaq, dunyada rus bilen xitaydin ibaret ikki milletning soda-tijaret en'enisi yoq, bular ezeldin xiyanetchilik, parixorluq, zorawanliq bilen pul tapidighan döletler déyiletti. Kommunistlar soda-tijaretni, kapitalni, burzhu'aziyini izim tüpeyli yaman köridila emes, rus jem'iyiti bilen xitay jem'iyiti pul tapqan baylarni sighduralmaydighan jem'iyetler idi, shunga kapitalizmning jem'iyette bixlinishi yawropa terepte peqet rusiyide, asiyada peqet junggodek bir chong dölette kéchikip kelgen bir ish idi.

Rusiye kiropostnoyluq jem'iyette sotsiyalizm qurghan bolsa, xitay yérim fé'odal, yérim mustemlike jem'iyitide sotsiyalizm we kommunizm bilen shughullan'ghan dölet idi. Rastini éytqanda, bu ikki dölette kapitalizmgha orun yoq. Chünki, bu ikki dölette kapitalizmning idiyiwi asasliri yoq idi. Yuqirida özining tirishchanliqi bilen qurulghan xususi shirketlerning tijaritige bankidin qerz alalmighanliqi, junggoda kapitalizmgha orun yoq ikenlikini toluq ispatlap bergendin bashqa, buningdin kéyin, chet'el shirketlirining junggodin chékinidighanliqinimu toluq ispatlap béridu. Eger shundaq bolidighan bolsa, junggoda koza künide chéqilamdu?

Pikir qoshung

Radi'oning ishlitish shertlirige asasen, pikirliringiz tekshürgüchiler teripidin testiqlinishi we muwapiq derijide tehrirlinishi tüpeyli, tor bette derhal peyda bolmaydu. Siz qaldurghan mezmun'gha erkin asiya radi'osi jawabkar bolmaydu. Bashqilarning köz qarishi we heqiqetke hörmet qilishingizni soraymiz.