Xitay namayishchiliri: adalet uchün jeng qilip ölüp kéteyli

Dunyada hayatliqqa mena izdigen emma mustebitizm höküm sürüwatqan iranning paytexti téhranda démokratizm bilen mustebitizm otturisida saylamgha munasiwetlik partlighan namayish qan töküshke aylinip ketkende, xitayda xubi ölkisining shishu shehiride zor kölemlik namayish partlap, namayish saqchilar bilen toqunushqa aylandi.
Obzorchimiz sidiq haji rozi
2009.06.23

Pelsepe, jimliq ichide heriket bolidu, heriket jeryanida jimliq bolidu, jem'iyet tereqqiyatining cheksiz zamanida jimliqmu nispi bolidu, heriketmu nispi bolidu dep telim bergen. Olimpik murasimi axirlashqandin kéyin, xitay jem'iyiti asasi jehettin jimliq ichide heriket qildi. Xitay ziyaliyliri 2009‏ - yili xitay jem'iyitide intayin zor özgirish bolidu, deydighan qiyas bilenla qélishqan idi. Kütülmigende shishu shehiride partlighan namayish, béyjingda partlighan namayish,shendung ölkisining dungming nahiyiside bulghinishtin rak késilige gériptar bolghan kishilerning "qozghilang xitabnamisi" élan qilip: meghlup bolimiz, ölüp kitimiz, lékin adalet uchün jeng qilip ölüp kéteyli, déyishi bilen 40 - 50 ming kishining namayishqa chiqishi, heqiqeten jimliq ichide turghan xitay jem'iyitini herikettiki jem'iyetke aylanduruwetti. Riyalliqimu tarixtur. Shunga tarixning, riyal zamanning intayin sezgür deqiqiliri bolidu. Bu deqiqilerde yüz bergen weqelerning idiyiwi xahishi bir jem'iyet tarixining ötmüshige baha bérip,kelgüsinimu belgilep qoyidu. 1989‏ - Yili yüz bergen "4 - iyun" weqesi xitay jem'iyitining ötmüshige baha bergende, emdi xitay jem'iyitige jyang jéshiche zorawanliqning, mawzédungche zorawanliqning kériki yoq dégen.

Bügün shishu shehirining qehrimanliri yene oxshashla tinch yol bilen namayish qilip jesetning sewebini éniqlap bérishni telep qilghanda, yitip kelgen 8 ming neper saqchigha duch keldi. Hetta shishu shehirining ayalliri bir tereptin yighlap turup, bir tereptin saqchilargha tash étip adalet telep qildi. Eger da'iriler dölet mashinisini ishqa salidighan bolsa, puqralar ölüm bilen qarshiliq körsitidu deydighan, zorawanliqqa zorawanliq bilen qarshi turmaqtin bashqa chare yoq ikenlikini körsitip qoydi. Kishilerni heyran qilidighan körünüsh shu boldiki, xitayning saqchi qoshunliri puqralarning zerbisidin chékinishke bashlidi.

Shinxey inqilabidin kéyin, ichki urushqa kirip qalghan junggo jem'iyiti, yapuniye teslim bolghandin kéyin stalinning qol tiqishi arqiliq yene bir qétim ichki urushning qaynimigha kirip qalghan junggo jem'iyiti, jyang jéshi bilen mawzédungning hoquq talishishi arqiliq qan töküshkila mejbur bulup qalghan jem'iyet idi. Shinxey inqilabidin kéyin ötken 40 yil, gomindang xitaylirining qolida urush bilen ayaqlashti. Mawzédung hökümranliq qilghan 26 yil siyasiy heriket we basturush bilen ötti.

Emdilikte islahat musapisini bésip, ikki qutupqa ayrilghan xitay jem'iyiti biyokrat kapitalizm, iptida'iy kapitalizmning iptida'iy ötkünchi dewri yeni kapitalizmning deslepki basquchidiki yawuzluq, iqtisad bilen siyasetni az sanliqlarning qoligha merkezleshtürgen imtiyazliq kapitalizm alahidilikige ige bir jem'iyetni berpa qilghanda, xitay hökümiti puqralarning eqelli teleplirinimu jawabsiz qaldurdi. Shishu sheher puqraliri saqchi we hökümetning zorawanliqi aldida temtirep qalmidi. Shishu weqesi intayin nazuk bir peytte partlap chiqti. Bu weqemu xuddi "4 - iyun" weqesige oxshash xitay jem'iyitining ötmüshidin xulase chiqirip, baha bérip, yene xitay jem'iyitining kelgüsini belgilep qoydi.

Junggo tinch yol bilen özgirish dewrige kirishi kérekmu‏ - yoq? yaki xitay jem'iyiti yenila gomindang partiyisi bésip ötken yolni, xitayning kommonistik partiyisi bésip ötken yolni boylap yene bir qétim ichki urushning patqiqigha pétip qélishi kérekmu?


Pikir qoshung

Radi'oning ishlitish shertlirige asasen, pikirliringiz tekshürgüchiler teripidin testiqlinishi we muwapiq derijide tehrirlinishi tüpeyli, tor bette derhal peyda bolmaydu. Siz qaldurghan mezmun'gha erkin asiya radi'osi jawabkar bolmaydu. Bashqilarning köz qarishi we heqiqetke hörmet qilishingizni soraymiz.