'Umumyüzlük tragédiye' yüz bérishke qanchilik qaldi?
Obzorchimiz sidiq haji rozi
2009.12.08
2009.12.08
Muxbir wang yishyaw mundaq xewer qildi: köpüklishish dégen bu ibare tilgha élin'ghan haman, kishiler endi anche heyran qalmaydighan boldi. Kishiler bu dewr köpüklishidighan belki her qandaq nerse köpüklishidighan bir dewr déyishmekte. Lékin junggoda qan bilen göshtek jipsiliship ketken yer - zémin, öy - imaret tijariti, köpüklishishke yüzlen'gende, xitaylar choqunup kelgen"teqdir bilen adem birdek" neziriyisimu, "teyshen téghidek muqim bolushqa tégishlik" barliq nersilermu özgirip, chüshlükke tapsa, etigenlikke yoq, etigenlikke tapsa, chüshlükke yoq bulup qélip, junggoda umumyüzlük tragédiye yüz bérishke qanchilik qaldi? deydighan so'al otturigha qoyuldi.
Sawyen jüshi mundaq pikir qildi:
Da'iriler élan qilghan statistikigha asaslan'ghanda, béyjing, tyenjing, shinjin qatarliq chong sheherlerde sétilmay bosh qalghan öyler qanchilik? 40% déyildi. Bu san elwette kishilerni chöchütidighan san bolup qaldi. Amérikida krizis yüz bergende bundaq ehwal 20% etrapidila yüz bergen. Lékin junggoning bu sitatistikisi ishenchilik emes. Chet'ellerde we dölet ichide alimlarning hökümige asaslan'ghanda, junggoda öy - imaret sétilmay bosh qalidighan hadise 60% ge yetti.
Némishqa tijaretchiler toxtap qalmay yene dawamliq öy - imaret salidu? tijaretchiler toxtap qalay désimu toxtap qalalmaydighan bir haletke kélip qaldi. Chünki jay - jaylarda beglik hökümetlerning öy - imaret tijaritige béqinip qélishi éghir bolmaqta, mesilen, shangxeyde maliye kirimning yérimidin köpreki,ikkinchi xil maliyidin kélidighan boldi. Ikkinchi xil maliye déginimiz - öy - zémin élip - sétishtin kélidighan maliyidur. Öy - imaretning bahasini yuqiri kötürgendila, yer - z éminni qimmet satqili bolidu - de, hökümetning maliye kirimini toluqlighili bolidu.
Wén jyabaw iqtisadni righbetlendürüsh siyasiti belgilep, 4 ming milyard yüen meblegh sélishni qarar qilghanda, bu meblegh umumiy sélinmining yérimi hésablinatti. Mebleghning yene bir teng yérimigha yerlik hökümetlerning mes'ul bolushi, bir hessidin ikki hessigiche yürüshleshken mebleghqe kapalet qilishi telep qilindi. Bu meblegh qeyerdin kéletti? peqet yerlik hökümetler yer - zémin sétish bilenla merkezning me blegh sélishigha maslishishi kérek idi. Undaq bolmighanda 4 ming milyard ywen bilen héchqandaq ishni bashqa élip chiqalmaytti.
Emeliyette, yuqiridin - töwen'giche hökümet yuqiriqi wastidin paydilinip,öy - imaretning bahasini yuqiri kötürmekte we öy - imaret tijaritini shu yol bilen righbetlendürmekte.
Bundaq weziyet junggoda uzaqqa baralmaydu, haman axirqi chek bolidu. Axirqi chekke yitip kelgende, yar élip kétish hadisisi yüz béridu. Merkizi hökümet bu xeterni körüp yetti. Awwal banka gumran bolidu. Hökümet manapoliye qilish küchige tayinip köplep pul bésip chiqirip, bankini saqlap qalmaqchi bolidu. Undaq qilghanda nahayiti éghir pul paxalliqini keltürüp chiqirip, junggo intayin éghr xeter ichige kirip qalidu. Junggoluqlarning hazirqi turmush sewiyisi yene 10yil keynige chékinip kétip, iqtisad we siyaset saheside umumyüzlük bohran yaki tragédiye dewri yétip kélidu dep ayaqlashturdi sawyen jüshi ependi.
Sawyen jüshining hökmini testiqlighandek, Uyghur biz tor bitide 12 - ayning 7 - küni: junggo ijtima'i penler akadémiyisi 2010 - yilliq iqtisad "kök tashliq kitabi"da körsitishige asaslinip junggoda 85% a'ilining öy sétip élishqa qurbi yetmeydighanliqini xewer qildi. Büyük ira tor biti 12 - ayning 8 - küni: kona öyning bir kwadrat métirning béyjingda, 13ming ywen'ge chiqqanliqini xewer qildi. Mubarek bolsun iqtisad bilen "bash kötürgen" xitaylargha! mubarek bolsun umumyüzlük tragédiyige yüz tutqan xitaylargha.