Amérika kimge, qaysi döletke 'yélindi'?

Hetta xitayning ichki qismidiki gézitlerde "xitay bilen amérika birliship dunyani bashqurushi kérek" deydighan gep - sözlermu otturigha chiqqan idi.

2009‏ - Yili 12‏ - ayning 11‏ - küni "büyük éra" tor bétige mundaq bir parche xewer bésildi: "en'gliye 'kündilik télégraf xewerliri' gézitige maqale yazghan shu gézitning nopuzluq muxbiri abrus awanis mundaq körsetti: halsirap ketken gherbning ornigha ötüp yéngi iqtisadiy örleshning yétekligüchisi bolmastin, junggo emdi téximu osal ehwalgha chüshüp qaldi. Bu döletning bashqilargha ora kolaydighan iqtisadiy siyasiti del bügün pütün dunya sodisigha ziyan élip keldi, belki dunya iqtisadini 2 - qétimliq pat - paraqchiliq weziyitige ittirip qoyushi mumkin, hazir kishiler zoq - shox bilen amérika junggogha yélindi, déyishmekte. Bundaq dégüchiler istratégiyilik mesililerni chüshenmigen kishilerdur. Washin'gton her qandaq bir waqit, her qandaq bir deqiqide amérika bazirining derwazisini taqiwélip, junggoni tiz püktürüshi mumkin. Amérika bilen xitayning emeliy küchi hergiz bir - birige mas kelmeydu. Béyjingning, qolidiki amérikining dölet zayomini sétiwétish arqiliq kimgidur taqabil turushqa urunush herikitini jiddiy peytke kelgende kapitalni kontrol qilish arqiliq toxtatqili we tarmar qilghili bolidu. Her qandaq bir emeliy küchke ige, teyyarliqi toluq bolghan igilik hoquqluq dölet, mesilen amérika, néme qilimen dése shuni qilalaydu."

Méningche, aldiraymiz, titildaymiz, "amérika shundaq usulni qollinip, junggogha taqabil tursa bolmamdu", deymiz. Bu bizning telepchan héssiyatimizning birdemlikidur. Yaki bilimsizlik yaki tejribisizliktin kélip chiqqan eqliy kemtüklüktur. Amérika bazarning derwazisini taqaydighanla bolsa, atalmish bir milyardtin artuq xitay néme kün'ge qalar? dunyaning iqtisadi qaysi kün'ge qalar? iqtisadiy krizis tüpeyli qaysi döletlerde ichki urush partlap kéter? méningche amérikiliqlar özige we pütün dunyagha exlaqiy we insaniy jehette mes'ul bolghanliqtin hergiz undaq qilmaydu, amérika bazirining derwazisini taqimaydu.

Aptor, abrus awanis sözini dawamlashturup, " eger amérika iqtisadiy jehette ighwagerchilikke yoluqidighan bolsa, her qandaq bir dölet yaki rayon'gha ichkirilep kireleydighan amérikining iqtisadi shimaliy amérika 'erkin soda kélishimi', 'nafta' ning hemkarlishishi astida özini - özi teminleydighan muhitqa chékinip, tamozhna béji qorghinining keynige ötüwélip, her qaysi kesiplerni yéngidin qorallandurup, qiyinchiliqqa yoluqqanda, en'gliye 'impériyining étiwar bérish siyasiti' din paydilan'ghandek, usullarni qollinip amérika, qiyin ötkeldin ötüp kételeydu. Waqit shundaq waqitqa toghrilansa, ehwal shundaq ehwal muhitigha kirip qalsa, junggo gumran bolidu. Jay - jaylargha qaturulghan mawzédungning heykelliri kocha - kochilarda örülüp, kocha - kochilarda sörülüp yürüshi mumkin" dep, körsetti.

Aptor, prézidént obamaning, junggoni ziyaret qilishning harpisida: "asiya yene qayta, qerzdar bolup qalghan amérikiliqlarning tawar, yémek - ichmek ewetip bérishige tayinip hayatliq we mewjutluqini saqlap qalalmaydu", dégen sözini neqil keltürüp, "biz (gherb) tarixta az körülidighan bir burulush nuqtisigha yétip kelduq. Oxshimighan yollarni tallap élish pursitigimu érishtuq. Eger biz bu yolda mangmisaq amérika, junggo munasiwitige intayin zor bésim peyda bolidu," dep körsetti.

Aptorning, "bu yolda mangmisaq dégenliki" néme dégenlik? "bay bolup xudini yoqatqan junggoluqlar ésini yighip élip, dunyaning iqtisadiy we siyasi ishlirigha eqelliy mu'amile qilishi lazim, biz junggoluqlarning sözini anglayluq shundaqla junggoluqlarmu bizning sözimizni anglishi kérek" dégenliktur.