Хитай вә уйғур районидики әйдиз йетимлири һәққидә


2004.11.18

Мунасивәтлик әйдиз мәлуматлирида ейтилишичә, дуняда тунҗи қетимлиқ әйдиз кисили байқалғандин та һазирғичә болған 23 йиллиқ дуня әйдиз кисили тарихида,тәхминән 60 милйондин артуқ киши әйдизкисили билән юқумланған болуп,20 милйондин артуқ киши әйдиз кисили билән өлүп кәткән, улар тәхминән 15 милйон әйдиз йитимлирини қалдуруп кәткән. Буларниң көп қисми африқида болуп, асиядики әйдиз йетимлири 2 милйонға йәткән. Әйдиз мутәхәссислириниң көрситишичә: 2010 - йилиға барғанда,дуня әйдиз йетимлириниң сани 25 милйонға йетидикән.

Әйдиз йетимлири хитайниң һәммила йеридә мәвҗүт һәмдә барғансери көпәймәктә. Хитай агинтлиқи тәрипидин берилгән мәлуматлардиму хитайниң хенән қатарлиқ өлкилиридә әйдиз йетимлириниң күнсери көпийип кетиватқанлиқи ашкариланған болсиму, лекин бу һәқтә ениқ санлиқ мәлмумат берилмигән.

Хитайдики әйдиз апитиниң һәқиқи әһвалини дуняға ашкарилиған ,һәмдә нурғунлиған әйдиз йетимлирини беқивалған хенәнлик әйдиз дохтури гавявҗи йеқинда хитайдики әйдиз йетимлири мәсилиси һәққидә радиомизниң зияритини қобул қилди. У сөзидә: "мәнчә әйдиз йетимлири хитайниң һәммила йеридә мәвҗут. Мәсилән, хенән, хебий, шәндоң, әнхуй, гәнсу чиңхәй вә шинҗаң қатарлиқ һәммила йәрдә бар. Лекин, әйдиз йетимлириниң зади қанчилик санни игиләйдиғанлиқи һәққидә, һөкүмәт ениқ бир сан дәп берәлмәйду. Бундақ болуштики сәвәп әйдиз бимарлири кәмситишкә учраватқанлиқитин болуп, улар өзини ашкарилаштин қорқуп, тәкшүрүш елип беришқиму җүрәт қилалмайду, шуңа уларниң әйдиз кесили түпәйлидин үлүп кәткәнлигиниму һечким билмәйду" дәп билдүрди.

Радиомизниң зияритини қобул қилған нйо-йоркта турушлуқ әйдиз мутәхәссиси муһәммәт имин әпәнди өзи елип бериватқан тәтқиқатларға асасән, хитайдики әйдиз йетимлириниң барғансери көпийиватқанлиқини вә бу һәқтики қарашлирини оттуриға қойди.

Пикир қошуң

Радиониң ишлитиш шәртлиригә асасән, пикирлириңиз тәкшүргүчиләр тәрипидин тәстиқлиниши вә мувапиқ дәриҗидә тәһрирлиниши түпәйли, тор бәттә дәрһал пәйда болмайду. Сиз қалдурған мәзмунға әркин асия радиоси җавабкар болмайду. Башқиларниң көз қариши вә һәқиқәткә һөрмәт қилишиңизни сораймиз.