Xitay we Uyghur rayonidiki eydiz yétimliri heqqide
2004.11.18
Munasiwetlik eydiz melumatlirida éytilishiche, dunyada tunji qétimliq eydiz kisili bayqalghandin ta hazirghiche bolghan 23 yilliq dunya eydiz kisili tarixida,texminen 60 milyondin artuq kishi eydizkisili bilen yuqumlan'ghan bolup,20 milyondin artuq kishi eydiz kisili bilen ölüp ketken, ular texminen 15 milyon eydiz yitimlirini qaldurup ketken. Bularning köp qismi afriqida bolup, asiyadiki eydiz yétimliri 2 milyon'gha yetken. Eydiz mutexessislirining körsitishiche: 2010 - yiligha barghanda,dunya eydiz yétimlirining sani 25 milyon'gha yétidiken.
Eydiz yétimliri xitayning hemmila yéride mewjüt hemde barghanséri köpeymekte. Xitay agintliqi teripidin bérilgen melumatlardimu xitayning xénen qatarliq ölkiliride eydiz yétimlirining künséri köpiyip kétiwatqanliqi ashkarilan'ghan bolsimu, lékin bu heqte éniq sanliq melmumat bérilmigen.
Xitaydiki eydiz apitining heqiqi ehwalini dunyagha ashkarilighan ,hemde nurghunlighan eydiz yétimlirini béqiwalghan xénenlik eydiz doxturi gawyawji yéqinda xitaydiki eydiz yétimliri mesilisi heqqide radi'omizning ziyaritini qobul qildi. U sözide: "menche eydiz yétimliri xitayning hemmila yéride mewjut. Mesilen, xénen, xébiy, shendong, enxuy, gensu chingxey we shinjang qatarliq hemmila yerde bar. Lékin, eydiz yétimlirining zadi qanchilik sanni igileydighanliqi heqqide, hökümet éniq bir san dep bérelmeydu. Bundaq bolushtiki sewep eydiz bimarliri kemsitishke uchrawatqanliqitin bolup, ular özini ashkarilashtin qorqup, tekshürüsh élip bérishqimu jür'et qilalmaydu, shunga ularning eydiz késili tüpeylidin ülüp ketkenliginimu héchkim bilmeydu" dep bildürdi.
Radi'omizning ziyaritini qobul qilghan nyo-yorkta turushluq eydiz mutexessisi muhemmet imin ependi özi élip bériwatqan tetqiqatlargha asasen, xitaydiki eydiz yétimlirining barghanséri köpiyiwatqanliqini we bu heqtiki qarashlirini otturigha qoydi.
Munasiwetlik maqalilar
- Uyghur rayonidiki ayallarning eydiz kisilige giriptar bolishi we uning aldini élish heqqide
- Uyghur rayonidiki hamildar ayallar we ulardin tughulghan eydiz bowaqlar
- Uyghur élide ayallarning baliyatqu rakigha giriptar bolush nisbiti téz örlimekte
- Xitay we Uyghur rayonidiki öpke raki künséri köpeymekte
- Doktor muhemmet imin ependi bilen eydiz heqqide söhbet
- Uyghur élide eydizning keng da'iride tarqilishigha egiship, eydiz yitimlirimu köpeymekte
- Uyghur mutexessisi xelq'ara yürek késelliki tetqiqat yighinigha qatnashti
Köp körülgen xewerler
RFA
- Abduweli ayup: “Xitaygha bérip kéliwatqan Uyghurlarning köpiyishi jiddiy mesile!”
- “Uyghur xelq naxshiliri” ni ögitishmu yaki Uyghurlargha “Heywe” körsitishmu?
- Amérika awam we kéngesh palata ezaliri xitayning gülshen abbasni derhal qoyup bérishni telep qilghan
- Uyghurshunaslar: prinséton uniwérsitétida “Eziz eysa elkün Uyghur edebiyati eserliri toplanmisi” ning bolushi tarixiy ehmiyetke ige
- Amérika emgek ministirliqi yighinida “Uyghur mejburiy emgikining aldini élish qanuni” ni qattiq ijra qilish kérekliki qayta tekitlendi