Xitay we Uyghur rayonidiki muhit krizis mesilisi

Yéqinda en'giliye b b s radi'o téléwiziye shirkitining muxbiri luyisa lim xanim "xitaydiki muhit mesilisi krizis haletke yetti" digen témida maqale élan qilip, xitaydiki ikologiyilik muhit bulghinish ehwalining heqiqeten nahayiti éghir ikenligini otturigha qoydi.

Xitaydiki muhit mesilisi krizis haletke yetti

Lu'isa lim xanimning körsitishiche, hazir xitaydiki 250 tin artuq sheherlerde kislataliq yamghur tüpeylidin, nurghunlighan derya- éqinlar bulghan'ghan hemde az dégende 300 milyon déhqan ilaji yoq hayat üchün del mushu bulghan'ghan suni ichishke mejbur bolghan.

Dunya bankisining sanliq melumatida éytilishiche, heryili muhitning bulghinishidin kélip chiqqan chiqimning özi omumi xelq ishlepchiqirish mexsulatining٪ 12 ni igiligen. Nobél mukapatigha érishken xelq'ara dangliq muhit mutexessisi ma lyaw xitay hökümitini derhal heriketke kélip, muhit krizis mesilisini bir terep qilishqa chaqirdi.

Xitay hökümiti özimu muhit krizisini his qilishqa bashlidi

Xitay hökümiti özimu memliket ichidiki muhit mesilisining intayin éghir halette ikenlikini his qilishqa bashlighan. Yéqinda xitayning muhitni asrash orginidiki bir yuqiri derijilik emeldarning bildürüshiche, xitaydiki éghir derijide mewjut bolup turiwatqan muhit mesilisi resmiy krizis haletke yetken, hemde iqtisadning tereqqi qilishighimu zor tesir körsitidighan xeterlik basquchqa kirgen. U yene: "hökümet muhit mesilisini bir terep qilishta, yéngi qanuniy tüzümlerni békitishi kérek, bolmaydiken, bu xil halette xitay sana'itini dawamliq halda tereqqiy qildurush hergizmu mumkin emes" dep körsetti.

Xitayning tereqqi qilishi bilen dunya muhiti zor tesirge uchridi

Amérika tashqi ishlar komitéti asiya guruppisining mes'uli jems ependi yéqinda asiya döletliridiki muhit mesilisi heqqide qilghan sözide, "xitaydiki tereqqiyat dunya muhitigha zor tesir körsetmekte " dep agahlandurghan. Bundin ilgiri xelq'ara muhit mutexessisliri xitayning kömür istimal qilishta dunyaning eng aldinqi orunda turidighanliqini hemde xitayda aptomobil sanining künséri köpiyishi bilen, uning dunyada karbon töt oksidni eng köp peyda qilidighan döletke ayliniwatqanliqini körsetken.

Xitayning gherbiy rayonidiki muhit haliti téximu nachar halette bolmaqta

Amérikidiki muhit mutexessislirining körsitishiche, hazir xitayning köp qisim jaylirida bolupmu gherbiy rayonlirida, ikologiyilik muhit künséri nacharlishishqa qarap mangghan. Hökümet muhitni asrash heqqide nurghun belgilime we siyasetlerni békitken bolsimu, bu jaylardiki muhitni asrash fondining intayin kem bolghanliqidin, bu türdiki siyasetler mezkur jaylarda héchqachan ijra qilinmighan.

Xitayning gherbni échish siyasiti we uning Uyghur rayonidiki muhitqa bolghan tesiri

Xitay hökümitining Uyghur rayonida élip bériwatqan "gherbni échish" herkitining dawamlishishi bilen, mezkur rayondiki muhit mesilisimu künséri éghirlashqan.

Mesilen, xitay agéntliqining ürümchidin bergen xewiride, eslidiki iqtisadiy menpe'eti yuqiri bolghan tarim deryasi éqinlirining bügünki künde ikologiyilik muhitqa éghir xewp yetküzidighan bir orun'gha aylinip qalghanliqi melum qilin'ghan. Mezkur maqalida yene tarim deryasining yérim esirdin buyan iki'ologiyilik jehette weyranchiliqqa uchrighanliqi, 50 yildin béri tarim derya éqinining sughurulush kölimi we adem nopusi ayrim halda üch hesse we ikki hessilep örligenliktin, qurghaq éqinlargha éqitilghan suning beshtin bir qismi aziyip, deryaning töwen éqinining 320 kilo métir qisqirap kétishi hemde derya süyi shorliship, toghraqliq keng kölemde qurup kétishtek iki'ologiyilik krizisni keltürüp chiqarghanliqi itirap qilin'ghan.

Qumlishish nisbiti ashmaqta

Munasiwetlik matiriyallargha qarighanda, teklimakan qumliqining shimaliy qismidiki yeni tarim deryasining yuqiri we ottura éqinliridiki suni, yigirme - ottuz yildin buyan boz yer achquchilar xalighanche térilghu yerlerge bashlap ketkenliktin, töwen éqinining qorup kétish ehwalini keltürüp chiqarghan. Shundaqla töwen éqinning tebi'iy yer yépinchisi we sün'iy yer yépinchisining٪ 75 i aziyip ketken bolup, qumluqqa aylinish kölimi ٪ 90 tin ashqan. Xitay hökümiti Uyghur rayonidiki iki'ologiyilik muhit heqqide élip barghan tekshürishide, "hazir Uyghur rayonida mewjut bolup turiwatqan asasi ikologiyilik mesile qumluqning kéngiyip kétiwatqanliqi derya éqinlirining qurup kétiwatqanliqi, we otlaqlarning aziyip kétiwatqanliqi" dep otturigha qoyghan. (Méhriban)