Sayram kölige aqqular yene uchup kélermu?

Xasiyetlik güzel sayram köli

Ürümchidin ghuljigha qarap yolgha chiqsingiz kengsaygha kelgende, xuddi samagha tutushup turghandek yéyilip turghan sayram kölige chiqisiz. Sayram köli Uyghur élidiki déngiz yüzidin eng égiz köllerning biri bolup, yépiq kölge kiridu.

Bu güzel köl etrapi keng ketken yaylaq bolup etiyaz yaz pesilliri nechche yüz xil yawa güller échilip turidu. Sayram kölini orap turghan égiz taghlarda, bugha, yolwas, ilbis, böre, tülke, tagh öchkisi, arqar yene bashqa haywanlar yashaydu. Buningdin bashqa yene sansiz kala, qoy padiliri jümlidin dangliq ili atliri sayram yayliqida yaylaydu.

Etraptiki charwichi xelq we ili rayonidiki xelq sayram köli hem u jaylashqan kengsay yaylusida yaz künlirini ötküzüshni arzu qilishidu. Uyghur xelqi bu xasiyetlik kölni medhilep " sayramning köli deydu, ya aqmaydu tashmaydu" dégendek misraliri bilen ili xelq naxshilirigha qatqan.

Sayramni tashyol qorshidi

30 - Yillarda iligha barighan asasliq yol kengsayni boylap yasalghan bolghachqa, sayram köli ili yoli üstidiki bir ötkel idi. Bu yol sayram kölining bir kichik qirghiqigha yéqin jaydin ötetti. 2003 - Yilidin bashlap kölni boylap yene bir yuqiri sür'etlik tashyol yasilishqa bashlighan.

Shinxu'a tor bétining yéqinqi xewéridin ashkarlinishiche, Uyghur aptonum rayonluq qatnash nazariti, sayram kölini boylap yasawatqan bu yéngi yuqiri sür'etlik tashyolni kéler yili yazghiche püttürüshni pilanlighan bolup, uning omumi uzunliqi 79 kélométir kélidiken.

Sayram köli yawa ördek, aqqu, yene her xil su qushlirini tebi'iy qoghdaydighan bir rayon bolup kelgen, uning ichidiki kichik aralche bu qushlarning köpiyidighan makanidur.

Sayramdin aqqularmu uchup ketti

Igilishimizche hazir sayram kölining shundaqla köl etrapidiki yaylaq hem ormanlarning muhiti sayahetchilerning hemde yol yasash qurulishining tesiride éghir buzghunchiliqqa uchrawatqan bolup, kengsayda olturaqlashqan bir Uyghur kishi sayramning yéqinqi yillardin buyanqi buzulushlirigha échiniwatqanliqini bildürdi. U mundaq dédi:

• U mundaq dédi
• Download story audio

Ilgiri köpkök sayram köli üstide aq pershtilerdek aqqularning yénik yénik qonup yürgenlikini körgili bolatti. Shinxu'a axbaratining xewéride sayram köli boyida olturaqlashqan bir qizning sözini neqil keltürishiche, nöwette sayramning sayahetchilerge échiwétilishi, hemmidin muhimi kölni boylap yuqiri sür'etlik tash yol qurulishining élip bérilishi bilen tashyol yasighuchilar, topa tozanglar chiqirip, tashyolgha bir tereptin sémont qarimaylarni töküp yatquziwatqan bolup, sayramni makan qilghan aqqularmu uchup kétishke mejbur bolghan.

Sayram köli boyida chong bolghan bu charwichining qizi shinxu'a axbarati muxbirigha meyüslen'gen halda, bu yolni kéler yazghiche yasilip bolidu deydu, bizmu u chaqqiche kigiz öylirimizni köchürüp kétidikenmiz, emdi bundin kéyin sayramgha yene aqqular uchup kélermu? digen. (Gülchéhre)