Hamildar ayallarning tughutta ölüp kétish mesilisi heqqide
2004.10.04
Dunya sehiye teshkilati yéqinda élan qilghan bu doklatta hazir tereqqi qiliwatqan döletlerde her bir minutta birhamildar ayalning tughutta ölüp kétiwatqanliqini otturigha qoyup,herqaysi döletlerni tézdin herketke kélip, bu heqte jiddi chare - tedbir qollinishiqa chaqirdi.
Dunya sehiye teshkilati mezkür doklatta yene köpligen döletlerni tenqit qilip,ularning tabügün'ge qeder téxi bu mesilini toghra tonup yetmigenlikini tekitlidi. Dunya sehiye teshkilatidiki bir emeldarning bildürishiche: hazir dunyada texminen 62 dölet hamildar ayallarning tughutta ölüp kétish ehwali heqqide dunya sehiye teshkilatigha hichqandaq éniq bir sanliq melumat yetküzmigen.
Dunya sehiye teshkilatining bu heqte bergen sanliq melumati
Dunya sehiye teshkilatining sanliq melumatida bildürilishiche:hazir dunyada heryili tughutta öliwatqan hamildar ayallarning sani 500 mingdin ashqan bolup, afriqida, her100 ming bala tughulghanda 830 neper ana öz hayatidin ayrilidiken, asiya döletliride bolsa, her 100 ming bowaq tughulghanda öliwatqan anilarning sani 330 din artuq bolup,bu san tereqqi qilghan döletlerde peqet yigirme etirapida bolghan.
Xitay we Uyghur rayonidiki hamildar ayallarning ehwali
Munasiwetlik melumatlarda bildürilishiche:xitayning namrat yézilirida,shundaqla Uyghur rayonining jenubiydiki yézilarda hamildar ayallarning tughutta ölüp kétish ehwali bir qeder éghir iken.Biz buheqte aptonom rayonluq sehiye nazaritigha télifon qilip, ehwal igellimekchi bolduq.
Ziyaritimizni qobul qilghan bir xadim gerche jenubiy rayonlarda yüz bériwatqan hamildar ayallarning tughutta ölüp kétish ehwalining mewjüt ikenlikige iqrar bolghan bolsimu,lékin "ölüp kétish nispiti intayin töwen" dep tekitlep,"bizning bu jaydiki ana-balilar saqliqni saqlash xizmiti nahayiti yaxshi kétip baridu,tughutta ölüp kétidighan ehwal peqet mingning biri yaki on mingning biri disekmu bolidu" dep bildürdi.
Aptonom rayonluq sehiye nazaritide ishleydighan bu xadim Uyghur rayonidiki tughutta ölüp kétiwatqan hamildar ayallar heqqide soralghan su'allargha iniq jawap bérishtin, yeni éniq sanliq melumat bérishtin özini qachurup,"bu heqte éniq bir nerse diyish tes, hamildar ayallarning tughutta ölüp kétish mesilisi peqet tereqqi qiliwatqan döletlerdila emes,belki tereqqi qilghan we dawalash téxnikisi üstün bolghan bay döletlerdimu oxshashla mewjüt " didi.
Urumchi sheherlik dostluq doxtur xanisining tughut bölimide ishleydighan bir doxtur mezkür doxturxanida yéqinqi yillardin buyan hichqandaq tughutta ölüp kétish ehwalining yüz bermigenlikini lékin bezi shexsi doxturxanilarda bu xil ehwalni yoq digili bolmaydighanliqini bildürdi.
Ziyaritimizni qobul qilghan bu doxtur yene: "Uyghur rayonining jenubiy qisimliridiki namrat yézilarda,ayallar hamildar bolsimu,yenila étizliqta éghir emgek qilghanliqtin, özini yaxshi kütelmeydu, ularning normal tekshürüshlerni élip bérishqimu madari yetmeydu,ular peqet qosiqi aghrighandila andin doxturgha baridu. Beziler hetta balining qosaqta ölüp qalghininimu bilmey yüriwéridu." Dep tekitlep kélip jenubiy rayonlardin kelgen Uyghur ayallirining bu xil sewepler tüpeylidin köp chaghlarda tughutining tes bolidighanliqini hemde ularning herxil ayallar kisilige giriptarbolup qéliwatqanliqini bildürdi.
Dunya sehiye teshkilatining bu heqtiki agahlandurishi
Dunya sehiye teshkilatining agahlandurishiche: eger munasiwetlik döletlertézdin herketke kelmeyiken we ünümlük chare- tedbirlerni qollanmaydiken, ehwal téximu éghirliship, téximu köp sandiki hamildar ayallarning ölüp kétishini keltürüp chiqirishi mumkin iken.