2009-Йилдики 5-июл үрүмчи вәқәсидин кейин «шинҗаңға ярдәм бериш» намида уйғур елидә тезликтә көпәйгән хитай завут-ширкәтлири сәвәбидин, барғанчә начарлишиватқан уйғур ели муһити уйғурларниң наразилиқини қозғимақта.
Хитайниң әң йеңи статистикисиға қариғанда уйғур ели миқясида мәлум болған әйдиз юқумдарлириниң сани 36 миңдин ашиду. Буниң 27058 нәпирини уйғур миллитидин болған әйдиз бимарлири игиләйдиғанлиқи көрситилмәктә.
Уйғур елидики сәһийә тармақлири, бәзи гезит вә тор бәтләрдә «уйғур аптоном районидики милләтләрниң әйдиз нисбити» ни елан қилған.
Хитайдики әң йеқинқи әйдиз юқум статистикидин қариғанда, уйғур елидики әйдиз вируси юқтурувалғучилар, пүтүн хитайдики юқумланғучиларниң 7.7% Ини игиләп, хитай бойичә 5-орунда туриду.
Әйдиз кесилиниң тарқилиши сүрити хитайларға нисбәтән уйғурларда көп икәнлики илгири сүрүлмәктә.
Қазақистан җумһурийәтлик уйғур мәдәнийәт мәркизи, язғучилар иттипақи һәмдә уйғур наһийилик һөкүмәтниң уюштуруши билән уйғур шаири иля бәхтияр туғулғанлиқиниң 80 йиллиқини хатириләш паалийити өткүзүлди.
