Президент трамп америка-хитай сода келишиминиң 15‏-январ ақсарайда имзалинидиғанлиқини билдүрди

Америка президенти доналд трамп 31‏-декабир күни твиттерда учур йоллап, 1‏-басқучлуқ америка-хитай сода сөһбитиниң 15‏-январ күни ақсарайда имзалинидиғанлиқини билдүргән. Униң ашкарилишичә, 15‏-январдики келишим имзалаш мурасимиға али дәриҗилик бир хитай әмәлдари қатнишидикән. У, келишим имзаланғандин кейин өзиниң бейҗиңға берип, 2‏-басқучлуқ америка-хитай сода сөһбити башлайдиғанлиқини билдүргән. Лекин, президент трамп ақсарайдики мурасимға хитайниң қайси али дәриҗилик рәһбири қатнишидиғанлиқини тилға алмиған.

Америка таратқулирида, мурасимға хитайниң баш сода сөһбәт вәкили, муавин хитай баш министири лю хениң қатнишиши мумкинлики илгири сүрүлмәктә. Трамп мәмурийити буниңдин икки һәптә аввал хитай билән 1‏-басқучлуқ сода келишимни һасил қилғанлиқини елан қилған. 1‏-Басқучлуқ мәзкур келишим “уйғур кишилик һоқуқ қанун лайиһәси” амерака авам палатасида мақуллинип, җумһурийәтчиләр көп санлиқни игиләйдиған кеңәш палатасиниң мақуллишиға сунулған мәзгилдә һасил қилинған. Бу мәзгилдә йәнә америкидики уйғурлар қанун лайиһәсиниң декабир ейи ичидә авазға қоюлушини тәләп қилип, дөләт мәҗлисидә уйғур һәптилики паалийити елип барған. 

Лекин, қанун лайиһәси кеңәш палатасиниң хизмәт тәрипи сәвәблик 12‏-ай ичидә авазға қоюлмиған. Сода келишиминиң “уйғур кишилик һоқуқ қанун лайиһәси” гә қандақ тәсир қилидиғанлиқи мәлум әмәс. Лекин, “ню-йорк вақти” гезитиниң 30 декабир күни бәргән хәвиридә тәкитлинишичә, нөвәттә кеңәш палатасидики җумһурийәтчи вә демократлар қанун лайиһәсини 2020‏-йили мутләқ көп аваз билән мақуллап, президентниң рәт қиливетиши еһтималлиқиниң алдини елишқа һәрикәт қилмақта икән. Президент трамп 31‏-декабирдики твиттер сөзидә 1‏-басқучлуқ сода келишимини “интайин чоң һәм әтраплиқ келишим” дәп тәсвирлигән. Ақ сарайниң сода мәслиһәтчиси петер наваро түнүгүн келишимниң бир-икки һәптә ичидә имзалинидиғанлиқи, униң әқлий мүлк һоқуқини қоғдашни өз ичигә елипла қалмай, техника өтүнүп беришкә мәҗбурлаш мәсилиси үчүнму “яхши бир башлиниш” болғанлиқини билдүргәниди.