Amérika kéngesh palata re'isi mitch makkonél Uyghur élini “Gulag” qa oxshatti

Muxbirimiz irade
2019.08.22

Amérika siyaset sehnisidiki muhim gholluq shexslerning biri, amérika kéngesh palata re'isi mitch makkonél dunyaning amérika bilen bir septe turup, xitaygha qarshi turushi kéreklikini bildürdi.

Sénator mitch makkonél amérikadiki nopuzluq zhurnallardin “Wol-sitrit zhurnili” da “Biz xongkong bilen bir septe” mawzuluq bir parche maqale élan qilip, dunyaning axiri bérip xongkongluq namayishchilar hazir qiliwatqandek xitay hökümiti bilen tirkishishtek aqiwet bilen yüzlishidighanliqini bildürgen.

U maqaliside xongkongluqlarning öz erkinlikini qoghdap qélishni, aptonomiyesining hörmet qilinishini we bixeterlik qisimliri teripidin qolgha élin'ghanlargha adalet telep qilip namayish qiliwatqanliqini, buning hergizmu kompartiye teshwiqatida éytilghandek chet'el hökümetliri birliship qilghan suyiqest emeslikini, yüz bériwatqan namayishlarning birdin-bir jawabkarining del béyjing hökümiti özi ikenlikini tekitligen.

Sénator mitch makkonél maqaliside xitay hökümitining hakimmutleq tarixigha namda aptonomiye dep atalghan, emeliyette uningdin esermu bolmighan Uyghur élini we tibetni misal keltürgen.

Mitch makkonél Uyghur éli heqqide munularni bayan qilghan: “Musulman xelqlirini asas qilghan shinjang rayonida xitay hökümiti Uyghur nopusini yötkesh usulini qollan'ghan, ularni ijtima'iy we siyasiy jehettin qattiq qamal astigha alghan shundaqla yene tutup turush lagérlirini yolgha qoyghan. Shinjang bir aptonom rayon emes, belki u bir zamaniwi ‛gulag‚ dur.”

Sénator mitch makkonél maqaliside meyli tibet bolsun meyli Uyghur éli bolsun, her ikkiliside xitay hökümitining yillardin béri sistémiliq halda bésim siyasitini chingitip kelgenlikini tekitligen.

U maqaliside dunya xitayning zomigerlerche siyasiy we tijariy pa'aliyetlirini tonup yétiwatqan bir shara'itta buninggha yalghuz amérikaning taqabil turushini kütüp tursa bolmaydighanliqini tekitligen. U maqaliside “Tijaret bilen shughullinidighan, xususiy erkinlikni yaqilaydighan herbir démokratik döletning bu mesilide mes'uliyiti bar, ular amérika bilen xitay arisida tallash élip barmaydu. Belki ular adil bolghan xelq'araliq sistéma bilen xitay ornatmaqchi boluwatqan ichki bésim, nazaret we béqindichiliq tüzümi arisida tallash élip baridu” dep eskertken.

U yene amérika hökümitinimu egerde xitay xongkongdiki namayishlarni basturghan teqdirde xitayning éghir aqiwetlerge qalidighanliqini éniq we keskin qilip ipade qilishi kéreklikini bildürgen.

Amérika kéngesh palata re'isi, sénator mitch makkonél amérikaning mu'awin prézidénti mayk pens, tashqi ishlar ministiri pompéyo we amérika awam palata re'isi nensi plosidin kéyin Uyghur élidiki lagérlar mesilisini tilgha élip, xitay hökümitining xelq'araning adalet sistémisigha séliwatqan tehditi üstide toxtalghan yene bir nopuzluq dölet erbabi bolup hésablinidu.

Pikir qoshung

Radi'oning ishlitish shertlirige asasen, pikirliringiz tekshürgüchiler teripidin testiqlinishi we muwapiq derijide tehrirlinishi tüpeyli, tor bette derhal peyda bolmaydu. Siz qaldurghan mezmun'gha erkin asiya radi'osi jawabkar bolmaydu. Bashqilarning köz qarishi we heqiqetke hörmet qilishingizni soraymiz.