Б д т тәкшүрүш өмики хитайға кирди

Бирләшкән дөләтләр тәшкилати (б д т) қармиқидики кишилик һоқуқ алий кеңишиниң рәиси мишел бачелетниң хитайдики тәкшүрүш паалийити 25-апрел күни биринчи қәдәмни алған һәмдә өмәк сүпитидә хитай тәвәсигә киргән.

Әнглийәдә чиқидиған “муһапизәтчи” гезитиниң 26-апрелдики хәвиридә ейтилишичә, бәш кишилик тәкшүрүш өмики шу күни гуаңҗу шәһиригә чүшкән һәмдә йәрлик қанун бойичә икки һәптилик карантинға орунлаштурулған. Хитай ташқи ишлар министирлиқиниң баянатчиси ваң венбин бу һәқтә мухбирларниң соаллириға җаваб берип “б д т тәкшүрүш өмики дөлитимизгә йетип кәлди” дегән.

Мәлум болушичә, бу қетимлиқ тәкшүрүш паалийити 2018-йилидин буян тәләп қилиниватқан болуп, уларниң уйғур диярида чәклимисиз тәкшүрүштә болуш тәлипи изчил йоқилаң баһаниләр билән рәт қилинип кәлгәниди. Б д т ниң бу хилдики тәкшүрүш өмики 2005-йилидин буян хитайға берип бақмиған болғачқа бу қетимлиқ зиярәт һәрқайси ахбарат васитилириниң зор диққитини қозғиған.

Мәлум болушичә, хитай һөкүмити бу қетимқи паалийәтниң “тәкшүрүш паалийити” әмәс, бәлки “зиярәт” болидиғанлиқини алаһидә тәкитлигән. Шу сәвәбтин уйғур тәшкилатлири вә лагер шаһитлири мишел бачелетқа өзлириниң бу һәқтики тәләплирини йоллиған болсиму, бу һәқтә һечқандақ җаваб алалмиған. Кишилик һоқуқни көзитиш тәшкилати хитай бөлүминиң директори софей речардсон бу һәқтә сөз қилип “мишел бачелет бу қетимқи зияритидә инсанийәткә қарши җинайәтләрниң қурбанлирини үмидсизләндүрмәслики лазим” дәп көрсәткән.

Һалбуки кишилик һоқуқ алий кеңишиниң уйғурлар һәққидә тәйярлиған һәмдә 2021-йили елан қилмақчи болған доклатни елан қилмай бесип қойғанлиқи сәвәбидин һәр саһә кишилири уларниң бу қетимлиқ тәкшүрүш паалийитиниң һечқандақ нәтиҗигә еришәлмәйдиғанлиқиниму пәрәз қилмақтикән.