Sofi richardson: “B d t emdi Uyghurlar heqqidiki doklatni munazirige qoyushi lazim!”

Birleshken döletler teshkilati (b d t) qarmiqidiki kishilik hoquq kéngishi 31-awghustta élan qilghan Uyghur diyari heqqidiki doklat tashqiy dunyagha melum bolghandin kéyin, b d t da mezkur doklat heqqide bir meydan munazire ötküzüsh sadaliri yangrighan idi. 4-Öktebir küni kishilik hoquqni közitish teshkilati xitay bölümining diréktori sofi richardson (Sophie Richardson) bu heqte mexsus obzor maqalisi élan qilip, b d t ning mezkur doklatni qaytidin qarap chiqishining hazir eng jiddiy mesililerdin bolup qalghanliqini körsetti.

Kishilik hoquqni közitish teshkilatining tor bétide élan qilin'ghan obzorda sofi richardson b d t kishilik hoquq kéngishige eza döletlerning nöwette tolimu nazuk bolghan bir qétimliq tarixiy sinaqqa duch kéliwatqanliqini eskertip ötti. Shuning bilen birge u bu xil munazirini ularning héchqaysisi xalimaydighanliqini, emma buning herqaysi eza döletler üchün bir yaqidin bash chiqirip mezkur kéngeshning mejburiyitini eng töwen derijide bolsimu ada qilishi üchün bir qétimliq purset bolidighanliqini alahide tekitlidi.

B d t kishilik hoquq kéngishining Uyghur diyari heqqidiki doklati élan qilin'ghandin kéyin, xitay hökümiti buni pütünley inkar qilghan hemde “Shinjangda pütün heqler toluq qanuniy kapaletke ige. Bu doklat bashtin-ayaq töhmet we qarilash bilen tolghan” dégen. Shuning bilen birge kishilik hoquq kéngishige eza 47 dölet bilen bolghan iqtisadiy we diplomatik munasiwitini ishqa sélip, ularni bu munazirige qatnashmasliqqa dewet qilghan. B d t ning ichkiy qismida bolsa türlük wastilar arqiliq bu xil munazirining wujutqa chiqishini tosup qalmaqchi bolghan. Sofi richardson mushu ehwallarni eslitish bilen birge “Eger xitayning bu arzusi emelge ashsa, u halda kishilik hoquq kéngishini bir dölet kontrol qiliwalghanliqqa barawer bolup qalidu. Mezkur kéngeshning mejburiyiti kishilik hoquq mesilisi qaysi dölette yüz bérishidin qet'iynezer, uni jezmen muhakime qilish hésaplinidu. Melum bir hökümetni buningdin mustesna qilish mahiyette ziyankeshlikke uchrighuchilarni ümidsizlikke, kéngeshni bolsa tolimu xeterlik bolghan qosh ölchemge élip baridu” dep körsitidu.

Melum bolushiche, Uyghurlar heqqidiki bu doklat heqqide uyushturulmaqchi bolghan munazire emelge ashsa, u halda bu b d t tarixida tunji qétim b d t xewpsizlik kéngishining besh da'imiy ezasining biri toghrisida ötküzülgen tunji munazire bolup qalidiken.