Хитайниң б д т кишилик һоқуқ механизмини малиманлаштуруватқанлиқи тәнқидләнди

Мухбиримиз әзиз
2019.07.30

Йеқинда “вакаләтсиз милләтләр тәшкилати” (UNPO) тәпсилий бир парчә доклат елан қилип, хитай һөкүмитиниң қанунлуқ вә қанунсиз васитиләрни толуқ ишқа селиш арқилиқ зиянкәшликкә учриған хәлқләрниң авазини тунҗуқтурушқа урунуп келиватқанлиқини кәскин тәнқидлиди.

Мәзкур доклат үч йиллиқ тәтқиқат асасида тәйярланған болуп, бу җәрянда 77 нәпәр кишилик һоқуқ һимайичилири зиярәт қилинған. Шуниңдәк русийә, иран вә хитай мәркәз қилинған болуп, хитай һөкүмитиниң қандақ рәзил васитиләрни қоллинип, бирләшкән дөләтләр тәшкилати (б д т) вә башқа хәлқаралиқ сорунларда башқа хәлқләрниң өзлиригә қарши авазини өчүрүш яки аңлатмаслиққа урунуп келиватқанлиқи паш қилинған.

Доклатта көрситилишичә, хитай һөкүмити һәр вақит б д т кишилик һоқуқ кеңишиниң түрлүк йиғинлирида башқа милләт вәкиллирини йиғинға қатнишиштин тосушниң қәстидә болуп кәлгән. Җүмлидин д у қ ниң рәиси долқун әйса б д т ниң бирнәччә қетимлиқ йиғиниға рәсмий тәклип қилинған әзиз меһманлар қатарида болсиму, хитай һөкүмитиниң һәр хил шәкилләрдики бәтнам вә суйиқәстлири түпәйлидин униң кишилик һоқуқ йиғинлириға қатнишип уйғурлар дуч келиватқан зулумлар тоғрисида мәлумат бериши чәклимигә учриған. Вакаләтсиз милләтләр тәшкилатиниң рәиси ралф банчи бу һәқтә сөз қилип “долқун әйса әпәнди шәхсән хитай һөкүмитиниң ‛террорчи‚ дегән төһмитиниң дәрдини һарғичә тартти. Униң һәтта мушу б д т бинасиға кирәлмигән вақитлириму бар,” дегән.

Хитай һөкүмити йәнә буниң биләнла чәклинип қалмастин, пуқрави тәшкилатларниң вә гуруппиларниң б д т баш штабиға кириши вә мунасивәтлик йиғинларға қатнишишини тосуш мәқситидә чәтәлләрдики хитай пуқралирини сәпәрвәрликкә кәлтүрүп ашу паалийәтчиләргә паракәндичилик вә тәһдит пәйда қилған. Доклатта бу тоғрилиқ сөз қилинип “бу хилдики урунушларниң бәзилири мәқситигә йетәлмигән болса, йәнә бәзилири әксичә үнүм яратти,” дейилиду.

Вакаләтсиз милләтләр тәшкилатиниң бу доклати америкада өткүзүлгән “2019-йиллиқ диний етиқадни илгири сүрүш министирлар йиғини” да тунҗи қетим тарқитилған болуп, уни тәйярлашқа әнглийәдики оксфорд университети вә тибәт адаләт мәркизи йеқиндин һәмкарлашқан икән.

Пикир қошуң

Радиониң ишлитиш шәртлиригә асасән, пикирлириңиз тәкшүргүчиләр тәрипидин тәстиқлиниши вә мувапиқ дәриҗидә тәһрирлиниши түпәйли, тор бәттә дәрһал пәйда болмайду. Сиз қалдурған мәзмунға әркин асия радиоси җавабкар болмайду. Башқиларниң көз қариши вә һәқиқәткә һөрмәт қилишиңизни сораймиз.