Yawropa ittipaqi “Bir belwagh bir yol” qurulushigha taqabil turidighan yéngi istratégiyesini otturigha qoydi

Yawropa ittipaqigha eza döletler bir qisim asiya döletliri bilen birliship, “Yawropa bilen asiyani tutashturush istratégiyesi” ge imza qoyush aldida turmaqta.

Firansiye agéntliqining bu heqtiki xewirige qarighanda, yuqiriqi bu qurulush pilani del xitayning “Bir belwagh bir yol” qurulushi we uning meqsiti heqqidiki gumanlar küchiyiwatqan bir mezgilde otturigha chiqqan bolup, uni yawropa döletlirining asiyagha qoyghan yene bir tallishi dep qarashqa bolidiken.

“Yawropa bilen asiyani tutashturush istratégiyesi” ning emeliy türliri qatnash-transportni yaxshilash, digital téxnika we énérgiye yollirini échish, ékologiyelik muhitni buzmighan we ishchilar hoquqi kapaletke ige qilin'ghan asasta qurulush élip bérish qatarliqlarni öz ichige alidiken. Yawropa ittipaqining diplomatiye ishlirigha mes'ul emeldarliridin fédérika mogxérni muxbirlargha qilghan sözide asiya döletlirining rehberliri bilen bu qurulush pilani heqqidiki muzakirilerning bir qanche aydin béri dawam qiliwatqanliqini we ularning bu pilan'gha nahayiti qiziqiwatqanliqini tilgha alghan. U yene: “Bizning qurulush pilanimiz yerlik xelqlerge ish imkani yaritish, iqtisadiy tereqqiyat we menpe'et élip kélishni asasiy meqset qilidu” dep eskertken. Melum bolushiche, bu qurulush pilanigha resmiy qol qoyush murasimi kéler ay emeliylishidiken.

Xitay hökümiti özi bashlamchiliq qilip yolgha qoyghan “Bir belwagh bir yol” qurulushi arqiliq asiya we sherqiy yawropa döletlirini qerz bilen teminlesh, bu döletlerning halqiliq ul eslihe qurulushlirini höddige élish arqiliq özining iqtisadi we siyasiy tesirini kücheytmektiken. Biraq xitay hökümitining sherqiy yawropadiki kichik döletlerdin paydilinip turup, yawropa ittipaqining siyasiy qararlirigha tesir körsitiwatqanliqi yéqindin buyan yawropa ittipaqini qattiq bi'aram qiliwatqan bir mesilige aylan'ghan. Yawropa ittipaqining bash elchiliri bu yil 4‏-ayda élan qilghan bir doklatida xitayning “Bir belwagh, bir yol” istratégiyesige qarshi yawropa ittipaqining derhal heriketke ötüshi kéreklikini eskertken.

Bir qisim mutexessislerning firansiye agéntliqigha éytishiche, hazirghiche xitay meblegh salghan pakistan we sirilanka qatarliq döletlerning alliqachan qerz patqiqigha pétip qélishi, xitayning téléfon, uchur-alaqe sistémilirining bixeter emesliki, xitay qurulush türlirining yerlik xelqlerge menpe'et bermeslikidek bir qatar mesililer nöwette “Bir belwagh bir yol” qurulushi ramkisigha kirgen döletlerde ikkilinish peyda qilmaqtiken. Malaysiya buning eng tipik misali iken.