Xitayning Uyghur rayonidiki diniy basturushi ningshyadiki tungganlargha kéngiyishke bashlidi

Muxbirimiz erkin
2018.05.14

Xitay hökümitining Uyghur rayonidiki qattiq diniy basturushi ningshya tunggan aptonom rayonidiki tungganlargha kéngiyishke bashlighan.

Xongkongdiki bir gézitning qeyt qilishiche, ningshyadiki tungganlar xitayning Uyghur rayonidiki qattiq diniy basturushini ningshyada yolgha qoyushidin qattiq endishige chüshken.

Xongkongdiki “Jenubiy xitay etigenlik pochta géziti” da 14‏-may élan qilin'ghan “Xitay islamni xitaylashturushni musulman tungganlarda qandaq ijra qiliwatidu?” serlewhilik bir maqale élan qilindi.

Maqalida qeyt qilinishiche, xitay hökümiti ningshyadiki meschit, baghche, méhmansaray, soda bazirining qubbilirini, uningdiki islami belgilerni élip tashlap, meschitlerning qurulush sheklini sherq qurulush posunigha özgertishke bashlighan. Da'iriler “Meschitlerning qurulushida xitayning shert-shara'iti eks-ettürülüp, xitay posunining ipadilinishi, xitay medeniyitining ülge élinishi” ni telep qilghan.

Maqalida, bu heriketning islamlishish, ereblishishke qarshi turup, dinning xitaylashturulushini meqset qilghanliqi, bu heriketning tungganlarni bi'aram qiliwatqanliqi, bir tunggan ziyaliysining “Shinjangdiki siyaset pütün memliketke kéngeytilse apetke aylinidu” dégenliki tekitlen'gen.

Maqalida yingchü'enning béygü'en meschitidiki bir tunggan yashning sözi neqil keltürülgen bolup, u “Ereb pasonidiki meschitlerning uzun tarixiy bolupla qalmay u yene biz musulmanlar, üchün islamning simwoli hésablinidu” dégen.

Maqalida yene, xitay hökümiti burun térrorluqqa, ashqunluqqa qarshi turushni bahane qilip, Uyghurlarni basturushni kücheytip kelgen bolsa, mana emdi bu siyasetni ningshadiki tungganlargha qaratqanliqini tekitligen. Maqalida qeyt qilinishiche, hazir yingchü'en shehiride ezan oqush cheklinip, qur'an we diniy kitablarni sétish men'i qilin'ghan. Bezi meschitlerdiki ereb tili kursi we mektepler taqiwétilgen. Bezi nahiyelerde kadirlarning meschitke kirip namaz oqushi, hej qilishi, ayallarning hijablinishi cheklen'gen.

Pikir qoshung

Radi'oning ishlitish shertlirige asasen, pikirliringiz tekshürgüchiler teripidin testiqlinishi we muwapiq derijide tehrirlinishi tüpeyli, tor bette derhal peyda bolmaydu. Siz qaldurghan mezmun'gha erkin asiya radi'osi jawabkar bolmaydu. Bashqilarning köz qarishi we heqiqetke hörmet qilishingizni soraymiz.