D u q b d t ni Uyghurlargha qaritilghan irqiy qirghinchiliqni axirlashturush üchün heriketke ötüshke chaqirdi

Muxbirimiz jüme
2020.10.25
BDT-belgisi.jpg B d t belgisi chüshürülgen sehne arqa körünüshi. B d t bash shtabi. 2013-Yili 3-séntebir.
AP Photo/Bebeto Matthews

Dunya Uyghur qurultiyi birleshken döletler teshkilatining 75-yilliqi munasiwiti bilen bayanat élan qilip, ularni Uyghurlargha qaritilghan irqiy qirghinchiliqni axirlashturush üchün heriketke ötüshke chaqirdi.

Dunya Uyghur qurultiyi bayanatida birleshken döletler teshkilati nizamnamisining 75 yil awwalqi bügünki künde yolgha qoyulghanliqini, buning bilen dunya miqyasidiki döletlerning birliship tinchliq we bixeterlikni qoghdash we dunyawi insaniyet jem'iyitining turmush sewiyesini yuqiri kötürüsh wedisini bergenlikini bildürdi.

D u q bayanatida munda dédi: “Bu wedilerge qarimay, b d t özining qurush prinsipida dawamliq körünerlik xirislargha duch kelmekte. Bolupmu, xitay hökümiti teripidin insaniyetke qarshi élip bérilghan jinayetler we Uyghur xelqige qaritilghan irqiy qirghinchiliq tarixiy kün, dep qaralghan u kün'ge qarangghu kölengge tashlap turmaqta. B d t ning 75 yilliqini xatirilesh munasiwiti bilen, dunya Uyghur qurultiyi b d t we uninggha eza döletlerni Uyghur krizisini ehmiyetlik halda hel qilishqa we xitay hökümitini jinayetliri seweblik jawabkarliqqa tartishqa chaqiridu.”

Bayanatta, xitay hökümitining 2017-yilidin bashlap milyonlighan Uyghur we bashqa türkiy musulmanlirini jaza lagérlirigha tashlighanliqi, ularning lagérlarda qiynash, jinsiy xorlash we mejburiy emgek qatarliq zulumlargha muptila qilin'ghanliqi, xitay hökümitining meschit, qebristanliqlarni weyran qilghanliqi, Uyghur tilini chekligenliki we Uyghur balilirini a'ilisidin ayrighanliqi, uningdin bashqa Uyghurlarning köpiyish nisbitini töwenlitish pilanini yolgha qoyup, mejburiy bala chüshürüsh, keng kölemde tughmas qilish we tughut cheklesh tedbirlirini qollan'ghanliqi otturigha qoyuldi.

Bayanatta yene, xitayning “B d t diki orni we tesiri we uning kishilik hoquq méxanizmi b d t ning yadroluq prinsip we qimmet qarishini yoqitiwétidighan” liqi körsitildi. 

Bayanat axirida munda déyildi: “Xitay hökümiti Uyghurlargha qaritilghan irqiy qirghinchiliqni dawam qiliwatqan shara'itta, xelq'ara jem'iyet yene qarap turushni dawamlashturmasliqi kérek. X k p b d t kishilik hoquq sistémisini aktipliq bilen kontrol qilish we buzush bilen bir waqitta, sherqiy türkistandiki Uyghur xelqining négizlik kishilik hoquqi we erkinlikige sistémiliq dexli-teruz qildi. Bu b d t gha hörmet we barawerlik prinsipi asasida qurulghan teshkilat bolush süpiti bilen eng éghir tehditlerni peyde qilmaqta. Birleshken döletler teshkilati 75 yilliqida özining tarixigha pexirlinish tuyghusida nezer séliwatqan bolsimu, emma özining da'imliq mes'uliyitini untup qalmasliqi kérek. Eger hazir Uyghur krizisini toxtitish üchün muwapiq tedbir qollinilmisa, bu uning xatirisidiki öchmes dagh süpitide este saqlinidu.”

Pikir qoshung

Radi'oning ishlitish shertlirige asasen, pikirliringiz tekshürgüchiler teripidin testiqlinishi we muwapiq derijide tehrirlinishi tüpeyli, tor bette derhal peyda bolmaydu. Siz qaldurghan mezmun'gha erkin asiya radi'osi jawabkar bolmaydu. Bashqilarning köz qarishi we heqiqetke hörmet qilishingizni soraymiz.