Xitay saqchiliri fransiyediki Uyghurlarning shexsiy uchurlirini telep qilghan
2018.03.03
Xitay hökümitining pütün dunya miqyasidiki Uyghurlarning shexsiy uchurlirini toplash, ularni türlük usullar bilen kontrol qilishqa urunush yaki muhajirettiki Uyghurlarni xitay qorqunchi ilikide yashashqa mejburlash opératsiyesi xelq'ara jama'etchilikning diqqitini qozghimaqta.
Amérikada chiqidighan “Tashqi siyaset” zhurnilining jüme künidiki xewirige qarighanda, xitay saqchiliri fransiyede oquwatqan yaki olturaqlashqan Uyghurlargha tehdit sélip, ularning shexsiy uchurlirini toplashqa kirishken.
Xewerde déyilishiche, xitay saqchiliri fransiyediki Uyghurlarning öy adrési, xizmet orni yaki oquwatqan mektipining konkrét uchurliri, xitaydin alghan kimliki bilen fransiyediki kimlikining fotokopiyesi, fransiyede toy qilghan bolsa jorisining kimliki, hetta firansiye pasporti we toy xéti qatarliqlarning köpeytilgen nusxilirini derhal ewetip bérishni telep qilghan.
Bu ehwal ötken yilining kéyinki yérimidin bashlap türkiye, misir we ereb elliridiki Uyghurlarning béshighimu kelgen. Kéyinche xitay saqchilirining bu yolsiz telipi yawropa elliri, amérika, kanada, awstraliye we yaponiye qatarliq ellerde yashawatqan Uyghurlarghiche kéngeygen.
“Tashqi siyaset” zhurnilidiki xewerdin melum bolushiche, xitay saqchiliri fransiyediki Uyghurlargha biwasite téléfon qilish, wéchat qatarliq xitaydiki uchur alaqe epliri arqiliq uchur yollash, hetta ularning a'ilisidiki ata-ana we uruq-tughqanlirini qismaqqa élish qatarliq wasitilerni qollinip, ularning shexsiy uchurlirini élishqa urun'ghan.
Xitayning aldinqi yillardin buyan Uyghur diyaridiki yerlik xelqlerning qan ewrishkisini toplishi, d n a ambiri qurushi, her bir shexs üchün shexsiy salametlik arxipi turghuzushi, Uyghurlarning siyasiy jehettin ishenchlik yaki ishenchsizlikini békitidighan jedwel chiqirishi we bashqa chékidin ashqan bésim siyasetliri xelq'ara kishilik hoquq organlirining diqqitini qozghighan idi.
Közetküchiler, nöwette xitayning chet'ellerdiki Uyghurlarning shexsiy uchurlirini toplashqa ötkenliki ularning Uyghurlargha qarita yer shari kölemlik kontrolluq sistémisi shekillendürüshke urunuwatqanliqining bir belgisi, dep qarimaqta.