Gérmaniye axbarat agéntliqi xitayning lagérdiki Uyghurlarni uzun muddetlik qamaqqa höküm qiliwatqanliqini bildürdi
2020.11.02
Gérmaniye axbarat agéntliqi xewer bérip, xitayning lagérdiki Uyghurlarni uzun muddetlik qamaq jazasigha höküm qiliwatqanliqini bildürgen. Mezkur agéntliqning 28-öktebir élan qilghan xewiride tektilinishiche, xitay hökümiti burunqi lagérlarni bikarlap, uningdiki tutqunlarni yéngi qurulghan lagérlargha yötkigen. Yéngi lagérlargha yötkelgen tutqunlar uzun muddetlik qamaq jazalirigha höküm qilin'ghaniken. Xewerde, sün'iy hemrah sanliq melumatliri we a'ile ezalirining bergen shahitliqi lagérlarning ornini uzun muddetlik qamaq jazasi igillewatqanliq endishisini peyda qilghanliqi tekitlen'gen.
Xewerde tekitlinishiche, “Shinjang shahitlar arxipi” ning ötken 12 ayda kishilik hoquq teshkilatliridin érishken 220 dek tutqun'gha da'ir uchurida ularning peqet 9 nepirining lagérda bolup, qalghan 210 nepiri qamaq jazasigha alaqidar iken. Xewerde, amérikadiki roz-xulman téxnologiye institutining dotsénti, Uyghurshunas timuti grosning sözi neqil keltürülgen. Uning tekitlishche, xitay hökümiti aldida lagérlarni inkar qilish, arqidin uni “Yataqliq mektep” dep jakarlash, axirida “Kursantlar” ning oqush püttürgenlikini élan qilish arqiliq “Shinjangdiki basturushning kéyinki basquchi uchun waqitni qolgha keltürgen”.
Timoti gros, bu mezgilde saxta sot mehkimiliride eyiblinip, uzun muddetlik qamaq jazalirigha höküm qilin'ghan kishilerning shiddetlik köpeygenlikini bildürgen. Gérmaniye axbarat agéntliqining qeyt qilishiche, 2017-yili Uyghur élide 87 ming adem 5 yil we uningdin uzun qamaq jazasigha höküm qilin'ghaniken. Xewerde, Uyghur élining nopusi xitay nopusining 2 % ge barmisimu, lékin shu yili xitayda qolgha élin'ghan 5 ademdin birining Uyghur élide ikenliki bildürülgen.