Gérmaniye parlaméntida xitayning Uyghur diyaridiki basturush siyasiti toxtitishqa chaqirildi

Gérmaniye hökümiti we öktichi partiyeler gérmaniye parlaméntida xitayning Uyghur diyaridiki Uyghurlargha qaratqan basturush siyasitini toxtitishqa chaqirdi.

Mezkur chaqiriq 8-noyabir, yeni peyshenbe küni türkiyedin tarqitilidighan “Dunya bullétini”, yeni “Dunya axbarati” torida élan qilin'ghan bolup, bu gérmaniye parlaméntida alahide tilgha élin'ghan. Chaqiriqtin melum bolushiche, gérmaniyediki öktichi yéshillar partiyesi xitayning heddidin ashqan kishilik hoquq depsendichiliki, siyasiy “Ménge yuyush” herikiti we rayondiki teqiblesh sistémilirini qattiq eyibligen.

Chaqiriqta yéshillar partiyesining rehberliridin margarit bos xanimning Uyghur diyarining nöwettiki weziyiti heqqidiki sözliri neqil élin'ghan. U mundaq dégen: “Shinjang rayonida bir milyondin artuq adem xitayning tutup turush lagérlirigha solan'ghan. U yerde namaz oqush cheklen'gen, meschitler chéqiwétilgen. Bu xil siyasetning asasliq nishani shu yerdiki musulman millitining medeniyiti we diniy étiqadini sistémiliq yoqitishtur”.

Öktichi solchilar partiyesidin stifan libichmu milyondin artuq Uyghurning sewebsiz tutqun qilinishini “Qobul qilghili bolmaydighan ish” dep teswirligen.

Chaqiriqta yene xristi'an démokratlar birleshmisining rehbiri mishel brendmu söz qilghan bolup, u gérmaniye hökümitining xitay emeldarliri bilen élip barmaqchi bolghan söhbetliride Uyghurlarning kishilik hoquq weziyiti mesilisini dawamliq otturigha qoyidighanliqi heqqide wede bergen.

Melum bolushiche, gérmaniye tashqi ishlar ministiri kélerki hepte xitayda ziyarette bolidiken. Amérika birleshme agéntliqining bügün, yeni 9-noyabir küni élan qilghan munasiwetlik xewiride gérmaniye tashqi ishlar ministiri xéyko ma'as ziyaret dawamida Uyghurlarning xitay hökümiti teripidin uchrawatqan zulumini alahide tilgha alidighanliqi bayan qilin'ghan. Melum bolushiche, awstraliye tashqi ishlar ministiri peyshenbe küni xitayda élip barghan ziyaritide lagér mesilisi heqqidiki endishilirini otturigha qoyghan bolup, bu qétimqisi gherb döletliri rehberlirining 2-qétim Uyghur mesilisini tilgha élishi iken.

6-Noyabir küni en'gliye parlamént ezasi elsteyr karmishel en'gliye tashqi ishlar ministiri jérémiy xantqa Uyghur diyaridiki “Qayta terbiyelep özgertish lagérliri” ni eyiblep xet yazghan.

Xette karmishel munularni bildürgen: “Xitayning Uyghur diyarida élip bériwatqini meqsetlik irqiy qirghinchiliq herikiti. Milyonlap Uyghurning diniy étiqadi seweblik tutqun qilinishi, étiqadi we medeniyitidin waz kéchishke zorlinishi toghra emes. En'gliye hökümiti xitay hökümitining bu xil kishilik hoquq depsendichilikini qattiq eyiblishi we lagérlarni taqashqa chaqirishi kérek.”