“Times Union” gézitide Uyghur élidiki “Yépiq terbiye lagérliri” tonushturuldi

Muxbirimiz irade
2018.07.12

Xitay hökümitining Uyghur élide yürgüzüwatqan éghir bésim siyasetliri we “Yépiq terbiye lagérliri” xelq'aradiki yenimu köp axbaratlarda orun almaqta.

12-Iyul küni, nyu-york shehiridiki tarixi uzun yerlik gézitliridin biri bolghan “Times Union” gézitide élan qilin'ghan maqale ene shularning biri. Mezkur gézitte élan qilin'ghan bu maqalige “Xitaydiki shinjang ‛1984‚ gulaglar bilen jipsilashti” dep mawzu qoyulghan bolup, maqalini mezkur gézit obzorchisi frank robinson yazghan.

U maqaliside Uyghurlarning héchqandaq qanuniy bir sot tertipi bolmay turup, bir saqchi yaki shu yerlik bir emeldarning buyruqi bilenla “Chet'elge chiqishni arzu qilghanliqi yaki islam qa'idisi boyiche méyit uzatqanliqi” dek sewebler bilen tutqun qilinip lagérlargha qamiliwatqanliqi, buni az dep xitay hökümitining her bir Uyghur a'ilisige birdin xitay kadir orunlashturghanliqi, ularning shu öyde yétip-qopup bu a'ilini “Terbiye” leydighanliqi üstide alahide toxtalghan.

Aptor Uyghur élidiki lagérlarda alahazel bir milyon etrapida Uyghurning barliqi heqqide éniq melumat bolsimu, xitay hökümitining hazirghiche bu lagérlarni étirap qilmaywatqanliqi, xitay hökümitining Uyghur élida yuqiri téxnikining barliq imkanliridin paydilinip turup, Uyghurlarni qattiq kontrol we nazaret astigha alghanliqini tilgha élip, buning örneklirini tepsiliy chüshendürüp ötken.

Aptor maqalisining axirida hökümetler bilen puqralarning munasiwetliri heqqide yézilghan kitablarni misal qilip turup, xitay hökümitining Uyghurlargha yürgüzüwatqan siyasitining eksiche ünüm béridighanliqini bildürgen. U mundaq dep yazghan: “Xitay hökümiti bu arqiliq Uyghurlardiki xitay hökümitige bolghan qarshiliqni bitchit qilimiz, dep qarimaqta. Emma méning bilishimche, xitay hökümiti bu siyasetliri bilen emeliyette Uyghurlarning qarshiliqini yenimu kücheytip, pütkül Uyghur nopusini jénidin toyghan düshmenlerge aylandurmaqta.”

Pikir qoshung

Radi'oning ishlitish shertlirige asasen, pikirliringiz tekshürgüchiler teripidin testiqlinishi we muwapiq derijide tehrirlinishi tüpeyli, tor bette derhal peyda bolmaydu. Siz qaldurghan mezmun'gha erkin asiya radi'osi jawabkar bolmaydu. Bashqilarning köz qarishi we heqiqetke hörmet qilishingizni soraymiz.