Malaysiya islam meslihet kéngishi: “Abdureqip tuniyazning sözlirini ret qilimiz”

Muxbirimiz erkin
2019.06.24

Malaysiyadiki bir islamiy teshkilatning rehbiri mohdi azni abdul hamid “Shinjang islam instituti” ning mudiri abdureqip abduniyazning ötken hepte malaysiyani ziyaret qilghan chaghdiki sözlirige inkas bildürüp, uning sözlirini ret qilidighanliqini éytqan. “Xewer nida” namliq torning malaysiya taratqulirining uchurlirini neqil keltürüp bergen xewiride qeyt qilinishiche, mohdi azmi abdul hamid “Uyghur étnik guruppiliri, özlirining qolgha élinmaywatqanliqi we Uyghur musulmanlirining islam dinida cheklimisiz, erkin ibadet qiliwatqanliqini bildürmigüche abdureqipning kontrol astidiki bayanlirini ret qilimiz” dégen.

Abdureqip abduniyaz ötken hepte xitay wekiller ömikining terkibide malaysiyani ziyaret qilghan. Ku'alalompurdiki xitay elchixanisida ötküzülgen axbarat yighinida, xitay hökümitining Uyghur rayonida 2 milyondek Uyghur, qazaq we bashqa musulman xelqlerni yighiwélish lagérlirigha qamap, diniy étiqadini omumyüzlük cheklesh, meschitlerni keng kölemlik chéqip tashlashtek qilmishlirini aqlighan.

Abdureqip abduniyaz, bu heqtiki tenqidlerni “Dölitimizning iqtisadiy yüksilishige heset otlirida qaynap tashqan bir türküm ichi yaman döletlerning shinjang heqqide tarqatqan bir patman yalghan-yawidaq gepliri” dep teripligen. Xewerde bayan qilinishiche, mohdi azni abdul hamid yene “Xitay hökümitining hazirmu musulmanlargha qarita basturush siyasiti yürgüzüwatqanliqi, nurghun musulman Uyghurlar xitaydin qéchish mejburiyitide qélishtek bu ré'alliqni inkar qilalmighanliqi” ni ilgiri sürgen.

Uning qarishiche, eger xitay Uyghurlargha bésim qilmaywatqanliqini ispatlimaqchi bolsa, u musteqil xelq'ara közetküchilerning rayondiki tutup turush merkezliride tekshürüsh éliship bérishigha yol qoyushi, ziyankeshlikke uchrighuchilar bilen körüshüshke ruxset qilishi kérek iken. U yene malaysiya hökümiti we taratquliri hem alaqidar orunlirining bu mesilide jiddiy bolup, xitayning sözlirini qobul qilmasliqi kéreklikini bildürgen.

Malaysiya hökümiti ilgiri izchil Uyghurlar mesilisini mu'eyyen derijide köngül bölüp xitaygha tenqidi pikirlerde bolup kelgen. Ötken hepte xitay hökümiti alayiten wekiller ömiki teshkillep, malaysiyagha ewetken. Wekiller ömiki özlirining Uyghurlar diyarida “Térrorluq we esebiylikni yoqitishqa, namratliqni chörüp tashlash” qa yardem bériwatqanliqini ilgiri sürgenidi.

Pikir qoshung

Radi'oning ishlitish shertlirige asasen, pikirliringiz tekshürgüchiler teripidin testiqlinishi we muwapiq derijide tehrirlinishi tüpeyli, tor bette derhal peyda bolmaydu. Siz qaldurghan mezmun'gha erkin asiya radi'osi jawabkar bolmaydu. Bashqilarning köz qarishi we heqiqetke hörmet qilishingizni soraymiz.