Amérika we “7 Dölet” ning Uyghur mejburiy emgikini eyiblishi xitaygha zerbe boldi

“Uyghur mejburiy emgikining aldini élish qanuni” 2022-yili 21-iyun künidin bashlap resmiy ijra qilinishqa bashlighanidi. Xitay hökümiti shu kündin bashlap izchil halda bu qanun layihesige zeherxendilik bilen hujum qilishni dawam qildurup, bu mesilining amérika-xitay munasiwitide zor salmaqni igilewatqanliqini wasitilik halda namayan qildi.

25-Küni aqsarayda ötküzülgen muxbirlarni kütüwélish yighinida amérika dölet xewpsizlik kéngishining istratégiyelik mesililerge mes'ul maslashturghuchisi jon kirbiy (John Kirby) ependi échilish aldida turuwatqan “Yette dölet bashliqliri yighini” (G7) we xitay hökümiti heqqidiki so'allargha jawab bergende: “Biz nöwette keng kölem éliwatqan Uyghurlarni mejburiy emgekke sélish qilmishidin bekmu endishe qiliwatimiz. Shundaqla xitay hökümitini bu qilmishqa tézdin xatime bérishke chaqirimiz” dégenidi.

26-Küni gérmaniyede bashlan'ghan “Yette dölet bashliqliri” yighinida Uyghurlarning mejburiy emgekke sélinishi yene bir qétim muhim mesile qatarida tilgha élindi we yighinning qararnamisidin orun aldi. Mezkur qararda mundaq qurlar közge chéliqidu: “Biz xitaydiki kishilik hoquq mesilisidin bekmu endishe qiliwatimiz. Shundaqla dunyawi qimmet qarashlirini dawamliq himaye qilimiz. Öz nöwitide xitayni bu heqlerge we erkinlik prinsiplirigha hörmet qilishqa chaqirimiz. Nöwette tibet we shinjangdiki mejburiy emgek qilmishliri bizning eng asasliq endishimiz bolup qalmaqta.”

27-Iyun küni xitay tashqi ishlar ministirlikining bayanatchisi jaw lijyen béyjingda ötküzülgen muxbirlarni kütüwélish yighinida xitay muxbirning bu heqtiki so'aligha jawab bergen. Shuningdek: “Dölitimizde héchqandaq mejburiy emgek mewjut emes. Eksiche mejburiy emgek amérika tupriqida dawam qilmaqta” dégen. Xitay bashqurushidiki shinxu'a agéntliqining bu heqtiki xewiride éytilishiche, jaw lijyen sözide amérika tarixidiki afriqidin qul yötkesh hadisilirini misal qilish arqiliq “Mejburiy emgek amérika tewesidiki herqaysi déhqanchiliq meydanlirida hazirmu bar” dégen.

Xitay hökümitining taghdek delil-ispatlarni bu yosunda inkar qilishi hemde pütün dunya qarap turghan ehwalda aq-qarini bu qeder astin-üstün qilishi heqqide söz bolghanda “Kommunizm qurbanliri xatire fondi” ning tetqiqatchisi adriyan zénz “Xitay hökümiti izchil ‛namratliqtin qutuldurush‚ namida Uyghurlarni sistémiliq halda mejburiy emgekke sélishni dawam qildurup kelmekte” dep körsitip ötkenidi.