Shinjang uniwérsitétining sabiq mudiri tashpolat téyipning inisi xitayning akisi heqqidiki eyibleshlirini ret qildi

Muxbirimiz erkin
2019.12.27

“Shinjang uniwérsitéti” ning sabiq mudiri, proféssor tash polat téyipning amérikadiki inisi nuri téyip 27‏-dékabir radiyomizgha bayanat bérip, xitay da'irilirining tashpolat téyipqa qaratqan eyibleshlirini ret qildi.

Uning tekitlishiche, “Akisining chériklik qilishi yaki para élishqa chétilishi mumkin emes” iken. Nuri téyip bu sözlerni xitay tashqiy ishlar ministirliqining27‏-dékabir élan qilghan tashpolat téyip heqqidiki sözlirige qarita éytqan.
Xitay tashqiy ishlar ministirliqining bayanatchisi géng shu'ang tashpolat téyipning mexpiy sotlan'ghanliqi we ölüm jazasigha höküm qilin'ghanliqini ret qilip, uning “Chériklik we para élish gumani” bilen tekshürüliwatqanliqi, uning hoquqining “Qanun boyiche qoghdiliwatqanliqi” ni ilgiri sürgen. Lékin közetküchilerning ilgiri sürüshiche, xitay bayanatchisining sözi xitay da'irilirining ötken yili Uyghur aptonom rayonidiki idare-jem'iyet we mekteplerde qoyulghan tashpolat téyip, xalmurat ghopur qatarliqlar heqqidiki agahlandurush teshwiqat widéyosi bilen birdek emes iken.
Muxbirimizning ötken yili 9‏-ayda élip barghan mezkur teshwiqat wédiyosigha da'ir éniqlashlirida tashpolat téyip qatarliqlarning “Bölgünchilik” bilen eyiblen'genliki we ikki yil kéchiktürülüp ölümge höküm qilin'ghanliqini delilligen idi.
Tashpolat téyip xitayning 2017‏-yili bashlan'ghan keng kölemlik tutqunida ghayib bolghan. Uning ghayib bolushi dunyada qattiq ghulghula qozghap, xelq'ara ilim sahesi we kishilik hoquq teshkilatlirining qattiq eyiblishige uchrighan.
B d t ning kishilik hoquq mutexessisliri xitay da'irilirigha xet yézip, tashpolat téyipning aqiwitige chüshenche bérishni telep qilghan idi.
Lékin géng shu'ang bayanatida b d t ning “Bashqa döletlerning ichkiy ishlirigha we edliye igilik hoquqigha arilishishtin yiraq turushi” ni telep qilghan.
Nuri téyip radiyomizgha bergen bayanatida ikki hepte awwal akisining 20 yilliq qamaqqa höküm qilin'ghanliqini anglighan bolsimu, lékin buning delillenmigenlikini bildürdi. U “Men b d t gha xet yézip yardem sorighan. Akamning chériklik qilishi we para élishi mumkin emes. Xitay xelq'araning diqqiti we bésimida akamning ‛bölgünchilik‚ we ‛térrorluq‚ qa chétishliq ikenlikini ispatliyalmaydighanliqini bilip, özining burunqi meydanini özgertti. Mana hazir akamning chériklik we para élish gumani bilen tekshürüliwatqanliqini ilgiri sürmekte,” dédi.
Pikir qoshung

Radi'oning ishlitish shertlirige asasen, pikirliringiz tekshürgüchiler teripidin testiqlinishi we muwapiq derijide tehrirlinishi tüpeyli, tor bette derhal peyda bolmaydu. Siz qaldurghan mezmun'gha erkin asiya radi'osi jawabkar bolmaydu. Bashqilarning köz qarishi we heqiqetke hörmet qilishingizni soraymiz.