Amérika xitayning 2017-yilliq “Térrorluqqa qarshi turush” ehwaligha baha berdi

Amérika tashqi ishlar ministirliqi 20-séntebir küni dunyadiki herqaysi döletlerning 2017-yilliq térrorluqqa qarshi turush ehwali heqqide yilliq doklat élan qildi. Mezkur doklatta xitayning ötken bir yilliq “Térrorluqqa qarshi turush” ehwaligha qarita xéli zor sehipide baha bérilgen.

Doklatning bash qismida xitayning “Térrorluqqa qarshi turush” herikitining asasliqi Uyghur diyardiki atalmish “Diniy esebiy küch” lerni basturush we ularni jazalashqa merkezleshtürülgenliki, xitayning buningdin kéyinmu Uyghurlarni keng kölemde nazaret qilish, lagérlargha qamap “Terbiyelesh”, DNA ewrishkisini élish we ularning erkin sayahet qilishini cheklesh qatarliq teqib tedbirlirini dawamliq kücheytidighanliqi körsitip ötülgen.

Amérika tashqi ishlar ministirliqining bu doklatigha qarita xitay hökümiti jiddiy inkas qayturghan. Xitayning bu heqtiki inkasida xitayning izchil halda “Üch xil küch” ning ziyinigha uchrap kéliwatqanliqi, shunga 2017-yilining béshidin bashlap, rayondiki Uyghur we bashqa musulman ammisigha qarita “Diniy ashqunluq” we “Bölgünchilik” ni tügitish üchün “Terbiyelesh” herikiti élip bériwatqanliqi bildürülgen.

Doklatta mundaq déyilgen: “Xitay eslide bar bolghan bixeterlik tedbirlirini téximu kücheytip, milyonlighan Uyghur we bashqa musulmanlarni türmilerge tashlap, yuqiri téxnikiliq teqib sistémisini qollan'ghan hem meschitlerni chéqip, Uyghurlarni diniy pa'aliyetlerdin pütünley chekligen. ” doklatta yene mundaq déyilgen: “Xitayning neziri izchil halda béyjing da'iriliri özliri atiwalghan ‛sherqiy türkistan islam herikiti‚ ning pa'aliyetlirige tikilgen. Gerche xitay bu teshkilatning heriketliri heqqide mukemmel delil-ispatlarni körsitelmigen bolsimu, emma yillardin béri Uyghur diyarida yüz bergen zorawanliq heriketlirining kélip chiqishini mushu teshkilatqa baghlap, Uyghurlargha yürgüzüwatqan basturush siyasitini yenimu kücheytken. ”

Doklatta körsitilishiche, xitay hökümiti 2017-yili özining Uyghur diyarida yürgüzgen bixeterlikni kücheytish tedbirlirining rayondiki “Térrorluq weqeliri” ning sanini azaytishta paydisi bolghanliqini ilgiri sürgen shundaqla bu heqte xitay axbaratlirida köplep xewer bergen. Biraq chet'el axbaratliri xitayning tosqunluqi seweblik rayondiki weziyet heqqide neq meydan melumatlirini alalmay kelgen. Uningdin bashqa yene xitay hazirgha kelgüche amérika terepning Uyghur diyaridiki térrorluq weqelirining uchurini teminlesh heqqidiki iltimasini jawabsiz qaldurghan.