Amérika hökümiti xitay qatarliq döletler sewebidin halqiliq téxnikilargha qarita éksport kontrolini resmiy yolgha qoyghan

Amérika baydén hökümiti xitay qatarliq mustebit döletlerning amérika téxnikasidin paydilinip, dunya özek sana'itide yétekchi orun'gha chiqiwélishidin saqlinish üchün, halqiliq téxnikilarning éksportini kontrol qilishni resmiy yolgha qoyghan.

Melum bolushiche, amérika soda ministirliqining 6-séntebir jüme küni élan qilghan yéngi éksport kontrol qarari kwantum komprutéri we uning zapchasliri, ilghar tipliq özek ishlepchiqirish esliheliri, bezi métal we birikme métal terkibliri hemde uning yumshaq détalliri, shundaqla sün'iy eqil téxnikisida qollinidighan yuqiri iqtidarliq özek we özek zapchasliri qatarliqlarni öz ichige alidiken. Amérika soda ministirliqining qararida bu siyasetning “Dölet xewpsizliki we tashqiy siyaset sewebliri” ning, shundaqla amérikaning xelq'ara shérikliri bilen bolghan muzakirilirining mehsuli ikenlikini tekitlen'gen.

Amérika CNBC qanilining xewiride, bu cheklime dunya miqyasidiki éksportni öz ichige alidighanliqi, lékin yaponiye, gollandiye oxshash döletlerning burunqidekla bu cheklimidin xaliy tutulidighanliqi qeyt qilin'ghan. Melum bolushiche, amérika soda ministirliqining sana'et bixeterliki idarisi, téximu köp döletlerning amérikagha egiship bu xil cheklesh siyasitini yolgha qoyushini kütmekte iken. Xewerlerde, amérikaning bu qarari xitay özek ishlepchiqirish sana'itide ilgirilesh hasil qilishqa qattiq tirishchanliq körsitiwatqan bir peytte yolgha qoyulghanliqi, uning nuqtiliq xitayni kontrol qilishni nishan qilghanliqi qeyt qilinmaqta.

Melum bolushiche, xitay kishilik hoquq mesiliside Uyghurlargha irqiy qirghinchiliq qilish bilen eyiblinipla qalmay, belki amérika dölet xewpsizliki, téxnologiye üstünlüki we gherbiy tinch okyan rayonidiki herbiy mewjutluqigha xiris qilip, rusiye bilen uning 2-dunya urushidin kéyin qurghan yer shari tertipini özgertishke urunmaqta iken. Amérikaning halqiliq téxnikilarni éksport qilishni kontrol qilishi, aqsaray dölet xewpsizlik meslihetchisi jek solliwanning téxi yéqindila xitayni ziyaret qilip, shi jinping bilen körüshüshining arqisidinla yolgha qoyulghan. Amérika hökümiti téxi buningdin ikki hepte awwal xitayning bir qanche shirkitini “Éksport kontrol tizimliki” ge kirgüzgen bolup, xitay soda ministirliqi amérikaning bu qararini “Tipik bir tereplik jazalash we chégra halqighan qanun ijrachiliqi” dep eyibligen idi.