Түркийәниң америкада турушлуқ баш әлчиси түркийәниң уйғурларни хитайға қайтуруватқанлиқини рәт қилған

Түркийәниң америкада турушлуқ баш әлчиси сәрдар килич америка кеңәш палата әзалириға мәктуп йезип, түркийәниң уйғурларни өткүзүп бериштә хитай билән һәмкарлашқанлиқини рәт қилған. Униң тәкитлишичә, түркийәниң уйғурларни хитайға қайтуруп бәргәнликигә даир тәнқидләр пүтүнләй ойдурма болуш билән биргә, әмәлийәткиму ятмайдикән. Баш әлчи сәрдар киличниң мәктупи 2017-йили имзаланған түркийә-хитай җинайәтчи алмаштуруш келишими әндишә пәйда қилип, иҗтимаий таратқуларда муназирә қозғиған мәзгилдә йезилған.

Америка кеңәш палатаси ташқи ишлар комитетиниң рәиси җим риш тиветтирда пикир йезип, “хитайниң уйғур кишилик һоқуқини дәпсәндә қилишиға ярдәмлишиши номуссизлиқ” дәп әйиблигәниди. Лекин баш әлчи сәрдар килич мәктупида, “түркийәниң бу мәсилидики өтмүши, униң мусапирлар мәсилисидики принсипал мәйданиға дәлил” икәнликини билдүрүп, “бу, хитайдики юрт-маканлиридин қечиш мәҗбурийитидә қалған уйғур түрклириниң чеградин қоғлап чиқирилғанлиқиға даир баянларни су кирмәйдиған дәриҗидә чиритмәктә” дегән. Униң тәткилишичә, “түркийә уйғур түрклириниң түп инсан һәқлиригә капаләтлик қилиниши, бу һәқләргә һөрмәт қилиниши, мәдәнийәт кимликлириниң қоғдилишиға қарита үзүл-кесил бир үмидтә икәнликини ипадиләп кәлмәктә” икән.

Бу мәсилидики талаш-тартишни америкадики “оксиос” ториниң бу һәқтики бир хәвири қозғиған. “оксиос”, хитай әлчиханисиниң 2016-йили әнвәр турди исимлик бир уйғурни қайтуруп беришни тәләп қилип, түркийә һөкүмитигә йоллиған бир дипломатик һөҗҗитини ашкарилиған. Хәвәрдә әнвәр турдиниң түркийәдики бир көчмәнләрни қайтуруш мәркизидә тутуп турулуватқанлиқи тәкитләнгән. Түркийәниң йеқинқи йилларға қәдәр бирәр уйғурни хитайға қайтуруп бақмиған болсиму, лекин униң 2019-йили 6-айда 3 нәпәр уйғур аялни хитайға қайтуруп бериши бу җәһәттики әндишини күчәйткәниди.