Amérika xitayning tesirige taqabil turush üchün Unesco gha qayta eza bolushni qarar qilghan

B d t ning medeniyet we ilim-pen teshkilati (Unesco) düshenbe küni yeni 12-iyun amérikaning mezkur b d t medeniyet we ilim-pen teshkilatigha qayta eza bolushni qarar qilghanliqini we 600 milyon dollardin artuq ezaliq bedili töleydighanliqini élan qilghan. Xewerlerde, pelestinni bu teshkilatqa ezaliqqa qobul qilish herikiti keltürüp chqarghan on nechche yilliq talash-tartishtin kéyin amérikaning bu xelq'araliq organ'gha qaytip kélishni qarar qilghanliqi bildürülmekte. Birleshme agéntliqning xewer qilishiche, amérika emeldarliri amérikaning bu teshkilatqa qaytip kélishige amérika bu teshkilattin ayrilghandin kéyin peyda bolghan boshluqni xitayning toldurushqa bashlighanliqigha bolghan endishisi türtke bolghanliqini éytqan.

Amérika Unesco gha qayta eza bolushni chet'el tetqiqat orunliri we amérikadiki Uyghur kishilik hoquq teshkilatliri Unesco din xitayning Uyghur medeniyitini cheklesh, Uyghurlarni xitaylashturush herikitini “Medeniyet qirghinchiliqi” dep étirap qilishni, Uyghurlar uchrawatqan “Medeniyet qirghinchiliqi” ni Unesco ning bu yil küzde échilidighan yilliq yighinida muzakirige qoyushni telep qiliwatqan bir waqitta qarar qilghan. Ishxanisi washin'gtondiki Uyghur kishilik hoquq qurulushi bu yil 2-ayda élan qilghan bir doklatida Unesco ni xitayning Uyghurlarni basturushi, Uyghur medeniyet miraslirigha buzghunchiliq qilishini aqlash bilen eyibligenidi.

Birleshme agéntliqning bildürüshiche, amérikaning Unesco gha qaytip kélish qarari 12-iyun élan qilin'ghanda Unesco ning parizhdiki bash shtabida zor alqishqa érishken. Amérika Unesco gha eng köp bedel puli töleydighan dölet bolup, amérika bilen isra'iliye 2011-yili pelestinni Unesco gha ezaliqqa qobul qilish awazgha qoyulghanda bedel puli töleshni toxtatqan. 2017-Yili sabiq tramp hökümiti Unesco din chékinip chiqishni qarar qilghan. Birleshme agéntliqining bildürüshiche, amérikaning yardemchi tashqi ishlar ministiri jon bas bu yil 3-ayda amérikaning Unesco da bolmasliqi xitayni kücheytip, amérikaning “Erkin dunya tesewwurini ilgiri sürüshte ünümlük bolush iqtidarini ajizlatqanliqi” ni éytqan.