Xitay terep prézidént trampning “Uyghur qanuni” ni imzalishigha qarita amérikagha tehdit saldi

Muxbirimiz erkin
2020.06.18

Xitay tashqi ishlar ministirliqi prézidént trampning 17-iyun küni “Uyghur kishilik hoquq siyasiti qanuni” gha resmiy imza qoyushigha qarshi yazma bayanat élan qilip, amérikagha tehdit salghan.

Xitay tashqi ishlar ministirliqining tekitlishiche, xitay buninggha qarita “Qet'iy qayturma zerbe béridighanliqi we amérikaning buningdin kélip chiqidighan barliq aqiwetlerge mes'ul bolidighanliqi” ni bildürgen. Lékin bayanatta xitayning konkrét qandaq öch alidighanliqi we qandaq aqiwetlerning kélip chiqidighanliqi tilgha élinmighan. Prézidént tramp 17-iyun küni “Uyghur kishilik hoquq siyasiti qanun layihesi” ge imza qoyup, mezkur layiheni resmiy qanun'gha aylandurghan idi.

Mezkur qanunda Uyghur diyarida 3 milyondek musulmanni lagérlargha qamap, Uyghurlarning kishilik hoquqini depsende qiliwatqan chén chüen'go bashchiliqidiki xitay emeldarlirini jazalash telep qilin'ghan. Xitay tashqi ishlar ministirliqining bayanatida amérikaning “Xataliqini derhal tüzitishi” telep qilinip, bu qanunning “Shinjangning kishilik hoquq weziyitige töhmet qilghanliqi, xitayning shinjangni idare qilish siyasitige gherezlik hujum qilghanliqi” tekitlen'gen. 18-Iyun küni yene xitayning Uyghur aptonom rayonluq xelq qurultiyi, xitay memliketlik xelq qurultiyi, xitay memliketlik siyasiy meslihet kéngishi qatarliq organliri ayrim-ayrim bayanat élan qilip, amérikani eyibligen.

Uyghur aptonom rayonluq xelq qurultiyining bayanatida bu qanun “Shinjangning térrorluqqa qarshi turush, esebiylikni tügitish tedbirliri we kishilik hoquq weziyitige xalighanche qara chaplighanliq” dep eyiblen'gen. Uningda yene “Qayta tebiyelesh” namidiki lagérlarning “Esebiylikni yuqturuwalghan, qanun'gha xilap yénik qilmish sadir qilghan kishilerni qutquzuwalghanliqi” ilgiri sürülgen.

Kishilik hoquq teshkilatlirining qarishiche, Uyghurlarning 2017-yildin bashlap keng kölemde lagérlargha qamilishi “2-Dunya urushidin béri bir étnik milletke qarshi élip bérilghan eng éghir tutqun” iken.

Pikir qoshung

Radi'oning ishlitish shertlirige asasen, pikirliringiz tekshürgüchiler teripidin testiqlinishi we muwapiq derijide tehrirlinishi tüpeyli, tor bette derhal peyda bolmaydu. Siz qaldurghan mezmun'gha erkin asiya radi'osi jawabkar bolmaydu. Bashqilarning köz qarishi we heqiqetke hörmet qilishingizni soraymiz.