Һейтгаһ җамаәсиниң имами лагерларни “адәмни давалап, кесәлни сақайтиш орунлири” дәп ақлиди
2019.12.06
Хитай һөкүмити америка авам палатасиниң “уйғур кишилик һоқуқ қанун лайиһәси” ни мақуллишиға қарита уйғур аптоном районидики һөкүмәт органлирини, иҗтимаий тәшкилат вә шәхсләрни сәпәрвәр қилип, мәзкур қанун лайиһәсигә давамлиқ һуҗум қилмақта. Бу һуҗумларда лагерларниң мәвҗутлуқини инкар қилинмиған болсиму, әмма “кәспий тәрбийәләш” намидики бу орунларниң “террорлуқ”, “әсәбийликкә” қарши зөрүр тәдбир икәнлики илгири сүрүлгән. Америка авам палатасиниң “уйғур 2019” намлиқ қанун лайиһәси уйғур вә башқа мусулманларни кәң көләмлик лагерларға қамап, кишилик һоқуқини дәпсәндә қиливатқан хитай әмәлдарлирини җазалаш, шундақла америка техникисиниң уйғур районидики бастурушта ишлитилишини чәкләш қатарлиқ мәзмунларни өз ичигә алған. Қанун лайиһәсидә йәнә чен чүәнгониң исми алаһидә тилға елинғаниди. “тәңри тағ” ториниң хәвәр қилишичә, 6-декабир күни һейтгаһ җамаәсиниң имами мәмәт җүмә баянат елан қилип, “уйғур кишилик һоқуқ қанун лайиһәси” ни тәнқидлигән.
Мәмәт җүмә баянатида, “кәспий тәрбийәләш мәркәзлириниң чәтәлдики дүшмән күчләр ейтқандәк адәм тутидиған, солайдиған, қорқунчлуқ лагер әмәс, бәлки адәм қутқузидиған, давалайдиған, адәм тәрбийәләйдиған мәктәп” икәнликини илгири сүргән. Әмма у баянатида һейтгаһ җамаәсиниң ибадәткә тақилип, немә үчүн саяһәт орниға айлинип қалғанлиқи, мәсчит җамаитиниң нәгә ғайиб болғанлиқини чүшәндүрмигән. Шу күни йәнә уйғур аптоном районлуқ аяллар бирләшмиси, иттипақ комитети, яшлар бирләшмиси, оқуғучилар бирләшмиси қатарлиқ аммиви тәшкилатлар баянат елан қилип, америка дөләт мәҗлисиниң “уйғур кишилик һоқуқ қануни” арқилиқ “шинҗаңға қара чаплиғанлиқи” ни илгири сүргән. Уларниң илгири сүрүшичә, америка бу қанун арқилиқ “шинҗаңниң муқимлиқиға бузғунчилиқ қилиш, хитайниң тәрәққиятини боғуштәк мәқситигә йәтмәкчи” икән. Америка авам палатасидики мутләқ көп авазниң қоллишида мақулланған мәзкур қанун лайиһәси хитай даирилириниң қаттиқ наразилиқиға учриған болсиму, лекин чәтәлдики уйғур муһаҗирлар бу қанун уйғурларни кәң көләмлик хорлаватқан хитай һөкүмитини җавабкарлиққа тартиш йолидики “муһим тарихий қәдәм” дәп көрсәтмәктә.