Yene bir türküm Uyghurlar tor bixeterliki mesilisige chétilip qolgha élin'ghan
2018.07.10
Yéqinqi birnechche yilda Uyghurlar diyarida tor dunyasigha bolghan kontrolluq tarixtiki eng yuqiri pellige chiqiwatqanliqi melum. Buning bilen köpligen Uyghurlarning tor dunyasida hökümet chekligen “Qanunsiz” ün-sin buyumlirigha chétilip, oxshash bolmighan qamaqqa höküm qiliniwatqanliqi heqqide uchurlar otturigha chiqmaqta.
“Tengritagh” torining 10-iyuldiki xewiride éytilishiche, Uyghurlar diyaridiki saqchi da'iriliri yéqinda tor süzgüchi arqiliq “Torda qanunsiz uchurlar we mezmunlarni tarqitish” qilmishi sadir qilghan bir qisim kishilerni bayqighan we qolgha alghan. Melum bolushiche, bu kishiler ötken birnechche yil ichide mushu xildiki eyiblesh bilen qolgha élin'ghan 15-türküm kishiler hésablinidiken.
Xewerde éytilishiche, bu qétim qolgha élin'ghan 12 kishining beshi xitay bolup, qalghanliri alte Uyghur we bir qazaq iken. Bu xitaylarning beziliri ündidar yaki yanfonlarda “Shinjangda weqe chiqti! ürümchide malimanchiliq boldi!” dégendek uchurlarni tarqatqan. Uyghurlar bolsa pütünley “Diniy esebiylik we térrorluq mezmunidiki ün-sin buyumlirini körgen hemde saqlighan” dégendek eyibleshke uchrighan.
Alaqidar uchurlardin melum bolushiche, nöwette Uyghurlar diyarida shexslerning yanfonida din'gha a'it herqandaq mezmun, jümlidin “Qur'an” ayetlirining bayqilishimu éghir jazagha élip baridiken. Emma xelq'ara jama'et yillardin buyan xitay hökümitining bu qilmishini puqralarning pikir we metbu'at erkinlikini boghqanliq, dep eyiblep kelmekte iken.