“Wuxen wirusi” atalghusi zor ghulghula qozghidi
2020.03.10
Xitayning wuxen shehiridin tarqiliwatqan tajsiman wirusi gherb dunyasidiki axbarat saheside “Wuxen wirusi” dep atilishqa bashlighandin buyan, bolupmu amérika tashqi ishlar ministiri mayk pompéyo özining buni qet'iy halda “Wuxen wirusi” dep ataydighanliqini tekitligendin kéyin xitay hökümiti buninggha qattiq naraziliq bildürdi.
CNBC Xewer agéntliqining 10-marttiki xewiride éytilishiche, xitay tashqi ishlar ministirliqi 9-mart küni bayanat élan qilip, tajsiman wirusni “Wuxen wirusi” dep atashning xitay üchün qesten qilin'ghan bir haqaret bolidighanliqini hemde özlirining buninggha qarshi ikenlikini bildürgen. Ularning bayanatchisi jaw lijyen bu heqte söz qilip: “Bezi axbarat orunlirining tajsiman wirusni ‛xitay wirusi‚ dep atishi tolimu mes'uliyetsizliktur. Biz buninggha qet'iy qarshi!” dégen. Shundaqla bu qétimqi waba gerche wuxen shehiridin bashlan'ghan bolsimu, wirusning menbesi xitay bolushi natayin ikenlikini, özlirining hazir buni tekshürüwatqanliqini alahide tekitligen. Ular mushu arqiliq ötken heptilerdin buyan xitayda barghanséri zoriyiwatqan “Tajsiman wirus amérikidin yaki bashqa gherb dölitidin bizge kirgen” dégen pikirlerni qollaydighanliqini wasitilik halda bildürgen. Amérika tashqi ishlar ministiri mayk pompéyo bu heqtiki so'allargha jawab bérip “Biz buning nedin bashlan'ghanliqini bekmu yaxshi bilimiz” dégen.
Xitay hökümitining “Wuxen wirusi” dégen atalghugha qarshi turush pikri otturigha chüshkendin buyan kishilerning qattiq tenqidige duch keldi. Beziler ijtima'iy taratqularda bu heqte pikir yézip, buningdin ilgiri “Ispaniye zukimi”, “Ébola wirusi”, “Gérmaniye chéchiki” dégendek köpligen tarqilishchan késellik namlirining qollinilghanliqini, buningdin héchkimning xapa bolmighanliqini, shunga xitayningmu “Wuxen wirusi” dégen sözdin renjishining pütünley yolsizliq bolidighanliqini otturigha qoyghan.
Italiyelik jem'iyetshunas massimo itrowigniy bu heqte maqale élan qilip buni: “Xitay hökümitining bir qétimliq wirusni xitaysizlashturush herikiti” dep atighan. U bu heqte toxtilip: “Xitay hökümiti hemmila nersini xitaychilashturushta ching turup kelgenidi. Bu qétim ular qa'idini buzup bu wirusni xitaysizlashturushqa urunmaqta” dédi. Shuningdek bir qisim xitay diplomatlirining hazir bu wirusni qesten “Italiye wirusi”, “Iran wirusi” yaki “Yaponiye wirusi” dep atawatqanliqini, shu arqiliq bu wirusning xitaygha chet'eldin kirgenlikini tekitlesh, shu arqiliq shi jinpingni wirusqa qarshi qehriman qilip kökke kötürüsh meqsitige yetmekchi boluwatqanliqini bildürdi.