Трамп һөкүмити хитайниң уйғурларни тәқибләшкә ярдәмләшкән хәйкаң ширкитини қара тизимликкә елишни ойлашмақта

Мухбиримиз әркин
2019.05.22

Америка һөкүмитиниң хитайниң уйғурларни тәқибләшкә ярдәмләшкән хәйкаң дигитал технологийә ширкитини қара тизимликкә елишни ойлишиватқанлиқи илгири сүрүлди.

“блумберг хәвәрлири” агентлиқиниң 22‏-май күнидики хәвиридә ашкарилинишичә, трамп һөкүмити мәркизи хаңҗодики мәзкур ширкәттин башқа йәнә 4 хитай ширкитини қара тизимликкә алидикән. Хәвәрдә, буниң хитайниң дахуа технологийә ширкитиниму өз ичигә алидиғанлиқи илгири сүрүлгән. Хитайниң хәйкаң ширкити билән дахуа ширкити униң уйғур районида лагер қуруп, уйғур җәмийитигә қарита омумйүзлүк дигитал назарәт елип беришида һалқилиқ рол ойниған ширкәтләрдур.

Хәвәрдә, бу ширкәтләргә қоюлған чәклиминиң хуавей ширкитигә қаритилған чәклимә билән охшаш икәнлики, бу арқилиқ хәйкаң ширкитиниң америка техникисиға еришиши, америка базириға кириши чәклинидиғанлиқи билдүрүлгән. Хәвәрдә қәйт қилинишичә, юқириқи хитай ширкәтлириниң чәклиниши президент трампниң хитайниң йәр шари технологийә базирини монопол қилишини тосуш тиришчанлиқи билән мунасивәтлик болупла қалмай, бу йәнә бу ширкәтләрниң уйғур мусулманлириниң назарәт қилиниши вә кәң көләмлик тутқун қилинишида ойниған роли биләнму мунасивәтлик икән.

Хәйкаң ширкити билән дахуа ширкити хитай һөкүмитиниң уйғур районида дигитал назарәт системиси қуруп, 2 милйондәк уйғурни йиғивелиш лагерлириға қамашқа техникилиқ ярдәм берип, әң зор пайдиға еришкән ширкәтләр дәп қарилип келингән. Хәйкаң ширкити 2018‏-йили уйғур районида һөкүмәтниң қиммити 1 милярд 850 милйон йүәнлик 5 хил бихәтәрлик тохтамиға еришкән.

“блунберг хәвәрлири” ниң хәвиридә қәйт қилинишичә, хәйкаң, дахуа ширкәтлириниң еришкән зор пайдиси бир мәзгил бәзи хәлқара ширкәтләрни җәлп қилған болсиму, мана әмди униңға мәбләғ салған ширкәтләр пай чекини сетишқа башлиған. Хәвәрдә, хәйкаң вә дахуа ширкәтлириниң пай чекиниң йеқинқи мәзгил ичидә 20 % чүшкәнлики билдүрүлгән.

Кишилик һоқуқ тәшкилатлири трамп һөкүмитиниң уйғурларниң кишилик һоқуқини дәпсәндә қилиш бәдилигә бейиватқан бу ширкәтләрни җазалишини тәләп қилип кәлгән иди.

Пикир қошуң

Радиониң ишлитиш шәртлиригә асасән, пикирлириңиз тәкшүргүчиләр тәрипидин тәстиқлиниши вә мувапиқ дәриҗидә тәһрирлиниши түпәйли, тор бәттә дәрһал пәйда болмайду. Сиз қалдурған мәзмунға әркин асия радиоси җавабкар болмайду. Башқиларниң көз қариши вә һәқиқәткә һөрмәт қилишиңизни сораймиз.