Марион симис: “хитай әмәлийәттә көрүнгинидин җиқ аҗиз!”

Мухбиримиз әзиз
2019.10.01

Хитайда хитай хәлқ җумһурийити қурулғанлиқиниң 70 йиллиқи вә уларниң бу җәрянда қандақ аталмиш “шанлиқ тәрәққият” ларни қолға кәлтүргәнлики тәбриклиниватқанда хитайниң өткән 70 йиллиқ мусаписини хуласилигән чәтәл анализчилири “хитай қудрәтлик сияқта көрүнгән билән әмәлийәттә көп аҗиз” дәп хуласә чиқармақта. Вашингтон шәһиридики “коммунизим қурбанлири хатирә вәхпи” ниң иҗраийә директори марион симис 30-сентәбир күни “дөләтлик баһа” журнилида елан қилған бу һәқтики мақалида мушу нуқта алаһидә шәрһилиниду.

Апторниң баян қилишичә, сабиқ совет иттипақида һакиммутләқлиқ 69 йил давам қилип 1991-йили пүтүн иттипақ һалак болған. Әмма хитай өзиниң 70 йиллиқини тәбрикләватқанда бу хил “қерилиқ” ниң аламити униңда көрүнгәндәк қилмайду, шундақла иқтисадий вә һәрбий җәһәттә наһайити қудрәтлик қияпәттә дуняға өзини намаян қиливатиду. Йәнә келип сабиқ совет иттипақиниң ахирлири иқтисадий чекиниш, хәлқарадики тәсириниң аҗизлишиши вә мәркизий һакимийәтниң хәлққә болған контроллуқиниң суслишиши дегәнләр оттуриға чиққан болса, һазир хитай милйонлап уйғурни лагерға қамап, пүткүл хәлққә қарита мутләқ контроллуқ вә назарәтни әмәлгә ашуруп болған.

Аптор мушуларни тәкитләш билән биргә әйни вақитта сабиқ совет иттипақиниң дунядин өзини тартиш истратегийәсини қолланғанлиқини, әмма хитайниң болса ишикни ечиветип, америка чеграсидин һалқип америкини екиспилаттатсийә қилиш арқилиқ өзини сәмриткәнлики баян қилиду. Апторниң қаришичә, мана мушу җәрянда хитай пән-техника, иқтисад, мудапиә, сода қатарлиқларниң һәммисидә бирдәк америкиға тайинидиған, америка болмиса һеч иш қилалмайдиған болуп қалған. Хитайниң өзидә болса тәрәққиятқа түрткә болғудәк һечқандақ асас мәвҗут әмәс. Бу болса маһийәттә хитайниң әң чоң аҗизлиқи болуп һесаблинидикән.

Аптор алаһидә тәкитлигән йәнә бир нуқта шуки, хитай һөкүмитиниң диктаторилиқи хәлқни йетәрлик тунҗуқтуруп болған. Гәрчә һөкүмәт мәлум даиридә “иқтисадий аптономийә” гә йол қойсиму, хитай пуқралириниң өз арманлирини толуқ әмәлгә ашуруши яки өз талантини җари қилдуруши хитайда мумкин әмәс. Шу сәвәбтин хитайда һәммила ата-ана балилирини америкиға маңдуруветишкә тәшна. Уларниң барлиқ пуллири болса ғәрб банкилириға йөткиветилгән. Дәл мушу сәвәбтин хитайниң әң сәрхил яшлири хитайни әмәс, бәлки американи ахирқи таллаш қилған.

Апторниң баян қилишичә, нөвәттә трамп һөкүмити дәл мушу амилларни нәзәргә елип хитайниң америка иқтисади билән болған бағлинишини бузуп ташлашни ойлашмақта икән. Йәнә келип хитайниң пай чеки базири бир изда тохтап қалған болуп, хитайниң иқтисадий нөвәттә өткән 30 йилдин буянқи әң төвән сәвийәгә чүшүп қалған. Навада хитайниң мана мушу хил америкиға тайинишчан комунизимчә иқтисадий қурулмиси бузулса униң таянғудәк ташқи тирики мәвҗут болмай қалиду. Дәл мушу сәвәбтин хитай һазир инсан һәқлири яки дөләт бихәтәрлики дегәнләргә әмәс, бәлки сода урушиға бәкрәк зеһин қоймақта икән.

Апторниң қаришичә, нөвәттә америка юғури қатлимидикиләр арисида “хитай парчилинип кәтсә дуня үчүн чоң бир малиманчилиқ болиду” дегән қараш хели обданла салмақни игиләйдикән. Әмма аптор: “совет иттипақиниң йимирилиши әркинлик, параванлиқ вә тинчлиқни апиридә қилди. Қизил хитай һөкүмитиниң һалакитиму хитай хәлқиниң бәхт-саадитигә йол ачиду. Бу америкиғиму тегишлик мәнпәәт елип келиду. Комунизим идеологийәсидин ибарәт бу паразит әмди буниңдинму узун яшиялмайду” дәп хуласә чиқириду.

Пикир қошуң

Радиониң ишлитиш шәртлиригә асасән, пикирлириңиз тәкшүргүчиләр тәрипидин тәстиқлиниши вә мувапиқ дәриҗидә тәһрирлиниши түпәйли, тор бәттә дәрһал пәйда болмайду. Сиз қалдурған мәзмунға әркин асия радиоси җавабкар болмайду. Башқиларниң көз қариши вә һәқиқәткә һөрмәт қилишиңизни сораймиз.