Muhemmed ezher eli xan: “Xitay musulmanlarni wehshiylerche basturuwatidu”

Xitayning Uyghur diyaridiki musulmanlarni qattiq basturuwatqanliqi pütün dunyaning diqqet nuqtisigha aylan'ghan bir peytte kanadaliq köchmenler adwokati muhemmed ezher eli xan “Xitay musulmanlarni wehshiylerche basturuwatidu” namliq bir maqale élan qilghan.

“Se'udi géziti” torining mezkur xewiride aptor xitayning Uyghur musulmanlirigha yürgüzüwatqan dehshetlik basturushini qattiq eyibligen. Uning bildürüshiche, xitay hökümitining élip bériwatqan basturush nishani rayondiki bigunah yerlik ahalilerge qaritilmaqtiken.

Maqalide rayondiki Uyghur musulmanlirining roza tutush, namaz oqush, diniy bilimlerni öginish, hetta milliyche kiyim-kécheklerni kiyishimu éghir jinayet hésablinidighanliqi alahide otturigha qoyulup, ezan we du'alarning mezmunlirining xitay kommunistik partiyesini medhiyeleshke özgertilgenliki roshen yorutup bérilgen.

Uningdin bashqa Uyghur tilining mektep we xizmet orunlirida cheklen'genliki shundaqla Uyghur qizlirining mejburiy xitay erlerge yatliq qiliniwatqanliqi, qarshiliq bildürse ata-ana we uruq-tughqanlirining türmige solinidighanliqi qatarliqlar alahide tilgha élin'ghan.

Aptor xewiride yene birleshken döletler teshkilati kishilik hoquq aliy komissarining Uyghur diyarida ziyarette bolush telipining xitay hökümiti teripidin ret qilin'ghanliq mesilisini bayan qilip, atalmish “Qayta terbiyelep özgertish lagéri” ning polat sim, tömür ishik we közitish munarliri bilen qaplan'ghan bir jay ikenlikini échip körsetken.

Xewerde yene roytérs agéntliqi xewer qilghan gherb elliridiki 15 dölet diplomatlirining xitaygha xet yézip, kishilik hoquq depsendichiliki mesilisige jawab bérishni telep qilghanliqi, halbuki bu teklipning xitay teripidin “Döletning ichki siyasitige arilashqanliq” dégen namda ret qilin'ghanliq mesilisigimu alahide orun bérilgen.