Уйғур елида саяһәтчиләр азийип, қечиватқан хитай көчмәнлири тосқунлуққа учриди

Игилигән әһваллардин мәлум болушичә, 2014 - йилниң алдинқи йерим йилида, уйғур районида барғанчә көпәйгән хитай сақчиханилири вә хитай көчмәнлириниң һуҗумға учраш вәқәлиридин кейин, болупму 29 - апрел үрүмчи пойиз истансисидики партлаш вәқәси, 22 - май үрүмчи әтигәнлик базар һуҗуми вә 28 - июл йәкән вәқәсидин кейин, уйғур елидики хитай көчмәнлиридә өзлириниң әсли юртлири болған хитай өлкә, шәһәрлиригә қечиши, тиҗарәт вә бейиш пурсити издәп уйғур райониға келидиған хитай тиҗарәтчилириниң азийиши, саяһәт үчүн келидиған хитай саяһәтчилириниңму көрүнәрлик азийишидәк әһвал көрүлгән.

Уйғур елидики хитай көчмәнлиридин җуң фамилилик хитай тиҗарәтчиси 28 - авғуст радиомизниң зияритини қобул қилип “шинҗаңға әмди адәм кәлмәйду. Арқа - арқидин бундақ көп вәқәләр чиқти. Бу йилқи қаршилиқ һәрикәтлири ниспәтән кәң даирилик болди. Қәшқәрдики өйләр сетилмайватиду, қәшқәргә башқа җайлардин кәлгән содигәрләр кетиветипту. Хитай болсила бу йәрдин кетиветипту. Аңлишимчә, һөкүмәт тәрәп хитай пуқралириниң кетишигә тосқунлуқ қилип, кетиш рәсмийәтлирини беҗирип бәрмәйветипту, әмма рәсмийәт беҗирип бәрмисиму улар йәнила кетиветипту” дегән. Җуң фамилилик бу хитай содигәр йәнә, хитай көчмәнлиридики әнсизлик кәйпиятини ипадиләп,“кечидә қараңғу җайларға беришқа петиналмаймиз. Бәк йочун җайларғиму баралмаймиз, әсли биз җәнубий уйғур райониға берип тәрәққият пурсити издимәкчи идуқ, һазир беришқа петиналмидуқ” дегән.

22 - Май үрүмчи әтигәнлик базардики партлаш вәқәси йүз бәргәндин кейин, уйғур районидики саяһәт идариси “шинҗаңға саяһәткә кәлгәнләргә 500 сом мукапат берилдиғанлиқи” ни уқтурған иди. Әмма радиомизниң зияритини қобул қилған хән фамилилик саяһәт йетәкчиси саяһәтчиләрниң азлап кәткәнликини билдүрүп,“саяһәтчилик ишлири йәнила елип бериливатиду, әмма бу йилқи саяһәтчиләр илгирики йиллардикидин 90% азийип кәтти. Бултур бираз яхши иди. Бу йилқи вәқәләр саяһәтчиликкә қаттиқ тәсир қилди. Үрүмчи илгири кечә болмас шәһәр иди. Һазир кәчлик базарлар тақалди. Сирттин кәлгән тиҗарәтчиләр дукинини тақап кетип қалди, һәтта бу йәрлик хитай пуқралиридинму дуканлирини тақиғанлар аз әмәс. Қәшқәр, хотән қатарлиқ җайларниң саяһәтчилики пүтүнләй бәрбат болди” дәп җаваб бәргән.