Xitay xelq'araliq munasiwette köplep utturushqa bashlidi

Muxbirimiz eziz
2020.10.13

Yéqinqi mezgillerde barghanséri ewj élishqa bashlighan xitay heqqidiki bes-munaziriler izchil Uyghurlar mesilisini chöridigen halda yuqiri pellige chiqishqa bashlidi. Bolupmu xitay hökümitining bélgiyede turushluq bash elchisi saw jongming tiwittérda “Uyghurlardek bextlik xelqla mushundaq shadimanliq ichide ussul oyniyalaydu” dep uchur yollighandin kéyin, Uyghurlarning “Miltiq sayisidiki ussuli” emeliyette xitay hökümitining abruyini téximu chüshürgen.

“Dölet menpe'eti” gézitining 13-öktebirdiki sanigha bésilghan élizabét braw imzasidiki maqalide mushu mesilini yip uchi qilghan halda xitay hökümitining nöwette xelq'araliq munasiwette barghanséri selbiylikning obrazi bolup qéliwatqanliqi muhakime qilindi.

Maqalide körsitilishiche, ikkinchi dunya urushi mezgilidimu natsstlar gérmaniyesi yehudiylar qamalghan lagérlardin tutqunlarning qanchilik shadimanliq ichide muzikidin zoq éliwatqanliqi heqqidiki süretlik xewerlerni köplep yollighan iken. Xitay hökümitining bu xildiki közini parqiritip turup yalghan sözleydighan ishliri bu qétimqi tajsiman wirusida yene bir qétim dunyagha ashkara bolghan bolsimu, ular tézdin “Wirus amérikadin bizge tarqalghan bolushi mumkin,” dep jakarlighan.

Aptorning bayan qilishiche, ashu xildiki saxtipezlik we nomussizlarche yalghan uchur tarqitish qilmishi tüpeylidin, gherb döletlirining xitaydin seskinish tuyghusini sinash rayi buning birdek 70 yaki 80 pirsenttin yuqiri bolghanliqini körsetmekte iken. Xitay bilen iqtisadiy alaqisi bek qoyuq bolghan italiyelikler arisidimu bu nisbetning 62 pirsent ikenliki melum bolghan. Bolupmu xitay hökümitining pütün dunya körüp turghan ehwalda milyonlarche Uyghurni lagérgha qamash, eqliy mülük oghriliqidin qol üzmeslik, xelqning köngül échish wasitisi bolghan holliwud dunyasighiche süzgüch sélish dégendek bir qatar qilmishliri bilen dunyani aldimaqchi bolushi, uning xelq'araning neziridin chüshüp kétishidiki asasliq sewebler iken.

Melum bolushiche, yéqinda ötküzülgen birleshken döletler teshkilatidiki kishilik hoquq mesililiri yighinidimu dunya jama'iti Uyghurlarni qollash we xitayni eyiblesh témisida ikkige bölün'gen. Buningda Uyghurlarni qollaydighan döletlerning sani éship, xitay hökümitini himaye qilidighan döletler sanining aziyip méngishimu del mushu xil seskinishning netijisi, dep qaralmaqta iken.

Pikir qoshung

Radi'oning ishlitish shertlirige asasen, pikirliringiz tekshürgüchiler teripidin testiqlinishi we muwapiq derijide tehrirlinishi tüpeyli, tor bette derhal peyda bolmaydu. Siz qaldurghan mezmun'gha erkin asiya radi'osi jawabkar bolmaydu. Bashqilarning köz qarishi we heqiqetke hörmet qilishingizni soraymiz.