Xitayning “Islam dinini xitaychilashturush” urunushi diqqet qozghimaqta
2018.06.28
Xitay hökümitining “Esebiylikke qarshi turush” namida Uyghurlar diyaridiki köpke tonulghan diniy zatlargha “Dinni xitaychilashturush” heqqide mexsus öginish kursi orunlashturushi diqqet qozghimaqta.
Xitay hökümiti bashqurushidiki “Yer shari waqti” gézitining 27-iyundiki xewiride éytilishiche, 70 nechche Uyghur diniy ölima yéqinda béyjinggha apirilghan we töt ayliq “Dinni xitaychilashturush” öginish kursigha orunlashturulghan. Ular yene bu diniy zatlarni xitayning fujyen, shendung qatarliq jayliridiki bir qisim sheherlerge ékskursiyege apirish arqiliq ulargha din toghriliq téximu etrapliq chüshenche bermekchi bolghan.
Jéjyang uniwérsitétining oqutquchisi turghunjan tursun bu heqte söz qilip “Bu pa'aliyetler diniy zatlarning dunya qarishigha yéngi chüshenchilerni bexsh étidu,” dégen.
Béyjingdiki siyasiy öginish jeryanida alaqidar “Mutexessisler” xitayning sherqiy déngiz qirghaqliridiki “Islam dinini xitaychilashturush” tejribilirini Uyghurlar diyarigha, bolupmu yéza-qishlaq rayonlirigha omumlashturushning zor ehmiyetke ige ikenlikini bildürgen. Turghunjan bu heqte pikir qilip, “Islam dini özi turushluq jaylardiki siyasiy we medeniyet muhitigha maslishishi lazim. Shundila bu din uzun mezgil mewjut bolup turalaydu,” dégen.
Chet'ellerdiki mutexessislerdin “Dunya xristi'anlar ittipaqi” ning xadimi luyiza gréw bu heqte pikir qilip, “Islam dinini xitaychilashturush mahiyette Uyghurlarning milliy kimlikini pütünley inkar qilghanliqtur. Islam dini xitaychilashsa Uyghurlarning Uyghurluqi tügeydu,” dédi.