“Uyghur kishilik hoquq qurulushi” xitayning yéngi “Diniy ishlarni bashqurush nizami” ni tenqid qildi

Amérikidiki “Uyghur kishilik hoquq qurulushi” bügün bayanat élan qilip, xitay hökümitining yéngi “Diniy ishlarni bashqurush nizami” tenqid qildi.

Bayanatta, xitay hökümitini dini étiqad bilen wetenperwerlikni bir-birige arilashturuwétish bilen tenqid qilip, “Bu yéngi nizam xitay hökümitining din'gha ishinidighan kishilerni ‛döletning düshmini‚ dep qaraydighanliqi ni körsitip béridu”, dédi.

Xitay hökümiti yéngidin tüzitish kirgüzülgen “Diniy ishlarni bashqurush nizami” ni aldinqi peyshenbe küni xitay dölet ishliri kabinétida testiqtin ötküzgen idi.

Mezkur nizam 2018‏-yili 1‏-féwraldin bashlap resmiy ijra qilinidighan bolup, uningda din'gha munasiwetlik barliq pa'aliyetler heqqide konkrét belgilimiler chiqirilghan. Yéngi nizamda diniy guruhlar we shexsler, ularning chet'el bilen bolghan munasiwiti, diniy sorunlar, zakat yighish, diniy terbiye, diniy mektep, diniy yighilish, torda diniy témilarni muzakire qilish, diniy tebligh, chet'eldiki diniy kurs yaki diniy yighinlargha qatnishish qatarliq din'gha chétishliq bolghan barliq saheler téximu qattiq kontrol astigha élinidighanliqi tekitlen'gen.

Yéngi nizamda yene hökümet bashqurushining sirtidiki bezi diniy guruhlar we shexslerning yuqiriqidek diniy pa'aliyetler bilen shughullinishini téximu qattiq cheklen'gen.

Bayanatta “Uyghur kishilik hoquq qurulushi” ning bashliqi ömer qanatning sözi neqil keltürülüp, shi jinping hökümitining étnik az sanliqlar, öktichiler we din'gha ishen'güchilerning sadaqitidin gumanlinip, ularni dölet üchün bir riqabet dep qarawatqanliqi tenqid qilin'ghan. Uningda yene xitay hökümitini xelq'ara insan heqliri we diniy erkinlik nizamlirigha hörmet qilip, Uyghur we bashqa din'gha ishen'güchi az sanliq milletlerning hoquqlirini kapaletke ige qilishqa chaqirghan.

Biraq, bügün xitay diniy ishlarni bashqurush idarisining bashliqi wang zo'en “Xelq géziti” de maqale élan qilip, yéngi diniy ishlarni bashqurush nizamnamini aqlighan.

U, tashqi küchlerning dinni wasite qilip turup, xitaygha suqunup kirish heriketliri élip bériwatqanliqini ilgiri sürüp, bu yéngi nizamning intayin waqtida élan qilin'ghanliqini we uning barliq milletlerning diniy étiqadni kapaletke ige qilidighanliqini tekitligen.