Архип
2014-12-22
Керийә наһийисиниң сийәк йезисида йеқинқи 6 ай ичидә аз дегәндә миңға йеқин аялниң бешидики лечәк мәҗбурий еливетилгән, бу җәрянда мәҗбурланған аял вә униң аилә - тавабиатлири билән хитай сақчилири вә хадимлири оттурисида көп қетим җидәл - маҗира вә тоқунушлар йүз бәргән. Маҗиралардин биридә сабиқ дөләт хизмәтчиси зөһрәгүл мәмтимин бешидики лечәккә қол узатқан йеза башлиқи мәмәтҗанни тиллиған. Зүһрәгүлниң бу қилмиши үчүн, бу йил 7 - айда сийәк йезисида сот ечилип униңға қамақ җазаси берилгән; сотқа униң аилә - тавабиатлири қатнаштурлмиған. Мәлум болушичә, дәсләптә керийә, униңдин кейин нийә қамақханисида тутуп турулған зөһрәгүл мәмтимин нөвәттә үрүмчидики бир аяллар түрмисидә җаза муддитини өтимәктә.
2014-12-22
Журналистларни қоғдаш комитети елан қилған түрмидики журналист вә микро блогчилар тизимликидин мәлум болушичә, хитай түрмисидики кәспий журналст вә әркин микро блогчиниң йеримиға йеқинини уйғурлар тәшкил қилған. Түрмидики 44 нәпәр журналист вә блогчиниң 16 нәпири уйғур, 4 нәпири тибәт болуп, қалғанлирини хитайлар игилигән.
2014-12-22
Хитай даирилири бу йил - йили 23 - май башланған аталмиш“бир йиллиқ террорлуққа зәрбә бериш” һәрикитидә районда йүз бәргән вәқәләрни баһанә қилип уйғурларни түркүм - түркүмләп тутқун қилди. Болупму 6 - айда тутқун қилиш әң шиддәтлик болди. Уйғур елидики наһийә, вилайәтләрдә ечилған нәччә миң адәм қатнашқан аталмиш “очуқ сот” та тутқун қилинған уйғурлар адвокатсиз сотлинип, еғир җазаларға һөкүм қилинди. Йиғинға қатнашқан амма ипадә билдүрүшкә мәҗбурланди. Даириләрниң бу қилмиши хәлқара кишилик һоқуқ тәшкилатлири вә ғәрб демократик дөләтлири тәрипидин “хитайниң өзи түзгән қануниғиму хилап қилмиши, хитайниң 60 - 70 - йиллиридики күрәш йиғинлириниң қайта намайән болуши, уйғурларниң кишилик һоқуқ әркинликиниң еғир дәпсәндә қилиниши” дәп тәнқидләнди.
2014-12-22
Уйғур дияридин кәлгән кишиләрниң ейтишичә, уйғурлар ичидә һәр аилидә сақчиға кирип чиқмиған киши йоқ дейәрлик икән. Ундақта бу кишиләр немә җинайәт билән әйиблинип тутуп кетилмәктә? йеқинда уйғур дияридин кәлгән қанунчи мәмәт оғуз әпәндиниң ейтишичә, хитай җамаәт хәвпсизлик хадимлири уйғурларни топлишип җәмийәт тәртипини қалаймиқан қилиш җинайити, өктәмлик қилип һөкүмәт хизмитигә тосқунлуқ қилиш җинайити вә миллий өчмәнликкә қутратқулуқ қилиш җинайәтлири билән әйибләп тутуп кетип 3 йилдин 12 йилғичә қамақ җазасиға буйруватқан икән. Ундақта, қайси җазалар бу категорийигә кириду? булар хитайниң мунасивәтлик қанунлириға чүшәмду?
2014-12-22
2014 - Йили 15 - декабир дүшәнбә күни истанбулниң топқапи райониға җайлашқан истанбул йеңи әсир универистетида “қаниған яримиз - шәрқий түркситанниң йенида биз” намлиқ йиғин вә рәсим көргәзмиси ечлди.
2014-12-22
Сабиқ шәрқий түркистан җумһурийитиниң җәңчиси, хәлқ сәнәткари, устаз сазәндә мусаҗан рози өзиниң америкидин кәлгән телефон зияритини қобул қилғанлиқи сәвәбидин хитай сақчи даирилириниң өйигә келип тәкшүргәнликини билдүрди.
2014-12-22
20 - Декабирда алматадики уйғур тиятири бенасида қуддус ғоҗамяроф намидики җумһурийәтлик дөләт уйғур музикилиқ комедийә тиятириниң 80 йиллиқиға беғишланған тәнтәнилик кечилик паалийәт болуп өтти.
2014-12-22
Хоңкоңда чиқидиған “миңпав” гезитиниң хәвиригә қариғанда, хитайда қуш зукамиға гириптар болған йәнә 7 кишиниң байқалғанлиқи мәлум.
2014-12-22
Хитай һөкүмәт таратқулириниң хәвәрлиригә қариғанда, 20 - декабир күни хитай җамаәт хәвпсизлики орунлири икки кишини “иҗтимаий таратқуларда питнә - иғва тарқатти” дегән сәвәб билән тутқун қилған.
2014-12-22
Йеқинда хитай һөкүмәт таратқулири арқа - арқидин хәвәр берип, уйғур аптор қурбанҗан сәмәт язған “мән шинҗаңдин кәлдим” намлиқ китабниң хитайда әң базар тапқан 10 китабниң бири болғанлиқини давраң салмақта.
2014-12-22
Тәңритағ ториниң хәвиригә қариғанда, хитай компартийәсиниң һәр дәриҗилик тәшвиқат бөлүмлири бирликтә пиланлиған “баяндай” намлиқ филимниң тунҗи қоюлуш мурасими йеқинда бейҗиңда өткүзүлгән.
2014-12-22
Йеқинда хотән вилайәтлик партком бесип тарқатқан бир қолланмида мусулманларниң йоқири авазда “амин” дәп дуа қилмаслиқи һәмдә “һәммә нәрсигә һалал яки һарам дәп чәклимә” қоймаслиқи бәлгиләнгән.
2014-12-21
1997 - Йили ғулҗа вәқәсидин кейин хитай дөләт рәиси җияң земин, хитай хәлқ қурултийи рәиси ли пең қатарлиқ рәһбәрләр арқа - арқидин түркийәни зиярәт қилип, түркийә һөкүмитини түркийәдики шәрқий түркистан аммиви тәшкилатлириниң паалийәтлирини чәкләшни тәләп қилған иди. Шуниң билән мәсут йилмаз баш министирлик вәзиписини өтәватқан бирләшмә һөкүмәт 1998 - йили 12 - айниң 23 - күни 36 - номурлуқ мәхпий һөҗҗәтни чиқирип, түркийәдики шәрқий түркистан аммиви тәшкилатлириниң паалийәтлирини чәклигән иди.
2014-12-21
Русийә президенти владимир путин русийәниң имбаргодин қорқмайдиғанлиқини тәкитлиди шуниңдәк қирим “вәтәнпәрвәрлири”ни давамлиқ қоллаштин ваз кәчмәйдиғанлиқини билдүрди.
2014-12-21
Русийәниң явропа иттипақи вә америкиниң йеңи имбаргосиға учриғанлиқи мунасивити билән русийә һөкүмити өзиниң наразилиқини билдүрүватқан һәм русийә пул - муамилә вә иқтисадида җиддий қийинчилиқлар көрүлүватқан бу күнләрдә хитай ташқи ишлар министири ваң йи әгәр русийә лазим көрсә, хитай өзиниң бар имканийәтлири даирисидә русийәгә керәклик ярдәмләрни бериду, дәп билдүрди.