Shiwétsariyede ürümchi 5-iyul qirghinchiliqi munasiwiti bilen birleshme namayish élip bérildi

Bügün yeni 1-iyul küni shiwétsariyening paytexti bérndiki parlamént binasi aldida ürümchi qirghinchiliqining 15 yilliqi we shiwétsariye-xitay erkin soda kélishimining 10 yilliqi munasiwiti bilen birleshme namayish ötküzüldi. Bu namayish sherqiy türkistan we shiwétsariyening dölet marshi bilen bashlandi.

Bu namayishqa, shiwétsariyediki Uyghurlar, tibetler, shiwétsariyelik Uyghur dostliri, xeter astidiki xelqlerni qoghdash teshkilati, tibet dostluq jem'iyiti, tibetke nezer zhurnili tehrirati qatnashqandin bashqa yene shiwétsariye parlamént ezalirimu ishtirak qildi.

Bügünki namayish heqqide shiwétsariye Uyghur jem'iyitining re'isi rizwan'ay ilham neq meydandin radiyomiz arqiliq, ürümchi 5-iyul qirghinchiliqi xatire namayishini bügün'ge orunlashturushning sewebi heqqide toxtaldi. U, bu namayish arqiliq dunyagha, jümlidin shiwétsariye hökümitige dunyada Uyghurdek xitayning irqiy qirghinchiliqigha uchrawatqan bir milletningmu barliqini bildürüsh we bügün shiwétsariye-xitay erkin soda kélishimining del 10 yilliqi ikenlikini eslitish ikenlikini bildürdi.

Namayishta shiwétsariye Uyghur jem'iyiti, tibet dostluq jem'iyiti, xeter astidiki xelqlerni qoghdash teshkilati ezaliri we shiwétsariye parlamént ezasi nikolas walder, sibel aslanlar parlamént binasi aldida “Shiwétsariyege qizil siziq” pilakatini achti. Pilakatni échishqa qatnashqan shiwétsariye parlamént ezasi sibel aslan neq meydandin radiyomizning ziyaritini qobul qilip, özining 5-iyul qirghinchiliqi üchün tolimu échinidighanliqini bildürüp, namayish meydanidiki Uyghurlargha medet bérish bilen birge özining köz qarishini radiyo anglighuchilar bilen ortaqlashti.

U mundaq dédi, “Erkin tijaret kélishimidinmu bekrek, xitay bilen bolidighan kélishimde aldi bilen kishilik hoquq muhim. Bu, shiwétsariyedek démokratiye, kishilik hoquq, insanperwerlikni qanunining asasiy qilghan bir dölet üchün oylinishqa tégishlik mesile, eger shiwétsariye-xitay erkin soda kélishimde kishilik hoquq asasiy téma bolalmisa, bu kélishimmu bolmasliqi kérek” deydu.

Bu namayishqa qatnashqan shiwétsariyelik sopiye berger xanim meydisige özi qolda toquwalghan sherqiy türkistan bayriqini taqap kelgen bolup, u neq meydandin radiyomizning ziyaritini qobul qilip özining köz qarishini radiyo anglighuchilar bilen ortaqlashti.

U mundaq dédi: “Bundin 4 yil burun men Uyghurlarning bir imza toplash pa'aliyitige qatnishish arqiliq Uyghurlarni tonudum we Uyghurlarning medeniyitini shiwétsariyege tonushturush we Uyghurlargha ishinish, ular üchün qolumdin kélishiche xizmet qilishni özümge toghra dep kördüm, bügün bu yerde parlamént binasi aldida namayish qilip siyasetchilerge özünglarning mewjutluqini bildürüshünglar heqiqeten toghra bolidu démekchimen” deydu.

Namayishta söz qilghan shiwétsariye Uyghur jem'iyiti sabiq re'isi endili qaraxanli sözide: “Yetmish yildin béri xitay esheddiy siyasetliri bilen Uyghur xelqini tarixtin yoq qilish, sherqiy türkistanni yutuwélish üchün, qirghinchiliq élip bériwatqanliqini, shunga shiwétsariye hökümitining xitay bilen bolghan kélishimnamini bashqidin közdin kechürüshi kérekliki” ni tekitlidi.

Chüshtin kéyin parlamént binasidikilerning ishqa chiqish sa'itige toghrilap élip bérilghan bu namayish, namayishchilarning jarangliq sho'arliri we arqa-arqidin gérman tilida sözligen nutuqliri bilen bashtin axir nahayiti janliq keypiyatta élip bérilghan bolup, bu namayish shiwétsariye taratquliriningmu alahide diqqitini tartqan. Endili qaraxanli ependimu neq meydandin radiyomizning ziyaritini qobul qilip bu heqte özining köz qarishi we namayish heqqidiki melumatlarni radiyo anglighuchilar bilen ortaqlashti.

Namayishchilar parlamént binasi aldidiki meydanni jarangliq sho'arlar bilen lerzige salghan bolup “Sherqiy türkistan'gha musteqilliq”, “Sherqiy türkistan'gha höriyet”, “Uyghurlargha höriyet”, “Térrorist xitay”, “Irqiy qirghinchiliqni toxtat” dégendek sho'arlarni towlashqan. Ular parlamént binasigha qaritip “Shinjang saqchi höjjetliri” diki tutqunlarning resimlirini tizghan bolup, bu, parlamént sariyigha kelgen sayahetchiler, ishchi-xizmetchilerning alahide diqqitini tartqanidi.